Yaptırım, genellikle saldırgan davranmasını veya uluslararası hukuku çiğnemesini önlemek için bir ülkenin diğerine karşı uyguladığı bir cezadır. Yaptırımlar genellikle bir ülkenin ekonomisine veya önde gelen politikacılar gibi bireysel vatandaşların finansmanına zarar vermek için tasarlanır. Seyahat yasaklarını ve silah ambargolarını içerebilirler . Savaşa girmeden, ulusların kullanabileceği en zor önlemler arasındadırlar.
Rusya`ya hangi yaptırımlar uygulandı?
Avrupa Birliği, bankalar da dahil olmak üzere 27 Rus kişi ve kuruluşuna yaptırım uyguluyor. Aynı zamanda Avrupa sermaye piyasalarına erişimi sınırlandırıyor. AB bankalarından fonlara erişim olanağını kesiyor ve AB ile isyancıların elindeki iki bölge arasındaki ticareti yasaklıyor.
Parlamentonun alt meclisi olan Rusya`nın Duma`sının yaklaşık 351 üyesi de yaptırımlarla hedef alınıyor.
Salı günü açıklanan ABD yaptırımları, Rusya`nın askeri çabalarını finanse etme kabiliyetine zarar vermeyi amaçlıyor. ABD`nin Rusya`nın savunma sektörünün anahtarı olduğunu söylediği iki devlet bankasını hedef alıyorlar. Artık ABD`de iş yapamayacaklar veya Amerikan finansal sistemine erişemeyecekler.
ABD ayrıca beş önemli Rus seçkinine yaptırım uyguladığını ve Rusya’nın ulusal borcunu içeren ABD anlaşmalarına kısıtlamalar eklediğini söyledi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Rus doğalgazını ülkeye taşıyacak olan Kuzey Akım 2 projesinin onay sürecini durdurduklarını söyledi. Başbakan Scholz, “Ukrayna bölgelerinin ayrılmalarını kabul etmiyoruz. Rusya’nın hamlesinden sonra Kuzey Akım 2`ye onay verilemez. Almanya doğalgaz ithalatını çeşitlendirmeyi değerlendiriyor” dedi. Rusya’nın yıllık gelirinin yüzde 60`yı hidrokarbon ürünlerinden geliyor. Petrol ve doğalgaz ülke ekonomisinin üçte birini oluşturuyor.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, beş Rus bankasına ve üç zengin Rus iş adamına karşı yaptırımlar açıkladı. Başbakan, “Bu ilk dilim… ve konuşlandırılmaya hazır olduğumuzda daha fazla yaptırım uygulayacağız” dedi. Ancak bazı milletvekilleri, hükümetin daha fazla banka ve oligarkı hedefleyerek daha sert olması gerektiğini söyledi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Moskova yönetiminin Ukrayna’nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçıların sözde yönetimlerini tanıma kararına karşılık bunu destekleyen Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Devlet Duması üyelerine, “askeri sektördeki” sorumlulara ve 2-3 Rus bankasına yaptırım uygulayacaklarını açıkladı.
Rusya başka hangi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir?
Batılı ülkeler, Rusya`yı Ukrayna`yı işgal etmesi halinde sert yaptırımlarla tehdit etti. Bir önlem, Rusya`yı dünya çapında binlerce finans kurumu tarafından kullanılan küresel finansal mesajlaşma hizmeti Swift`in dışında tutmak. Bu, Rus bankalarının denizaşırı ülkelerde iş yapmasını çok zorlaştıracak.
ABD, Rusya`yı ABD doları içeren finansal işlemlerden men edebilir. Bir Rus kurumunun dolar cinsinden işlem yapmasına izin veren herhangi bir Batılı firma ceza ile karşı karşıya kalacak.
Petrol ve gaz satışlarının çoğu dolar üzerinden yapıldığından, bunun Rusya ekonomisi üzerinde büyük bir etkisi olabilir. Rusya’nın diğer sektörlerdeki dış ticaretini sekteye uğratabilir.
ABD, Rus bankalarını kara listeye alabilir ve uluslararası işlemleri gerçekleştirmesini neredeyse imkansız hale getirebilir.
Batı, önemli yüksek teknoloji ürünlerinin Rusya`ya ihracatını kısıtlayabilir. Örneğin ABD, yarı iletken mikroçipler gibi mal satan şirketleri durdurabilir. Bunlar arabalardan akıllı telefonlara kadar her şeyde kullanılıyor.
Rusya’nın ekonomisi büyük ölçüde denizaşırı gaz ve petrol satışına bağımlıdır ve Batılı ülkeler Gazprom veya Rosneft gibi büyük Rus enerji devlerinden petrol ve gaz almayı reddedebilir.
Ancak bu yine, Avrupa`da daha yüksek gaz fiyatlarına ve yakıt kıtlığına neden olabilir. Örneğin Almanya, gaz arzının üçte biri için Rusya`ya güveniyor .
Batı için zorluklar
Batılı ülkeler, Rusya’nın Ukrayna`yı topyekün işgali başlatması halinde ciddi yaptırımlar için planlar koordine etti.
ABD`li ve Avrupalı diplomatlar, Batılı ülkelerin bu senaryolara nasıl yanıt verecekleri konusunda daha az birlik içinde olduklarını söylüyorlar.
Rusya ile daha yakın ilişkileri olan Macaristan, İtalya ve Avusturya gibi bazı ülkeler, büyük yaptırımları tetiklemek konusunda isteksiz olabilir.
Kaynak: Reuters, BBC, AA