10 Eylül 2018 Pazartesi günü itibariyle anasınıfı ve birinci sınıfa başlayacak çocuklar için ders zili çalacak.
O nedenle okullar Eylül ayının bu ilk haftalarında çocukların okula uyum sağlamasına olanak veren oryantasyon-uyum çalışmalarına ağırlık veriyor.
Velilerin aklında ise ‘Okula yeni başlayacak çocuklara nasıl davranmalı?’ sorusu var. Çocuk Gelişimcisi ve Anne-Çocuk Yazarı Deniz Temur, okula uyum haftası öncesi velilerin işini kolaylaştıracak, okul kaygısını azaltacak önerileri anlattı.
Okula yeni başlayacak çocuklardan önce velilerin sürece uyum sağlaması ve kaygı seviyelerini azaltmaları gerektiğini söyleyen Deniz Temur, “Anne babalar çocuklarından daha fazla kaygı duymamalı. Sürekli okulla ilgili konuşan, çocuğuna okulla ilgili telkin ve hatırlatmalarda bulunan, çocuğunun okula alışmakta zorluk çekeceğini sıklıkla dile getiren ebeveynlerin çocuklarında okula karşı daha fazla direnç oluşur. Anne ve babalar özellikle bu süreçte çocuğun yanında ‘bizim çocuk kesin ağlar’, ‘ilk kez bizden ayrılacak nasıl olacak’, ‘okulda yemek yiyebilecek mi, tuvalete gidebilecek mi, okul başlayacak heyecanlı mısın, korkuyor musun? gibi konuları konuşmaktan kaçınarak işe başlamalılar” dedi.
Geçmiş okul deneyimleri kaygılandırıyor olabilir
Çocukların yeni ortamlara hızlı uyum sağlama kapasiteleri olduğunu ve değişime açık olduklarını söyleyen Deniz Temur, okula uyum konusunda zorluk yaşayan çocukların asıl kaygı nedeninin okul değil geçmişte yaşadıkları deneyimler olduğunun altını çizdi. Temur, “Eğer çocuk anne ve babasıyla güvenli bağlanma sürecini tamamlayamadıysa, geçmişte anne ve babasıyla iletişim sorunu yaşamışsa, yaşıtlarından uzak evde izole bir erken çocukluk dönemi geçirdiyse, aşırı kaygılı ebeveynlere sahipse, istememesine karşın zorla anne ve babasından ayrı ortamlarda büyütülmüşse okula uyum sağlaması zorlaşır. Bu durumdaki çocuklara sahip ebeveynlerin okuldan önce mutlaka çocuklarıyla güvenli bağlanma süreçlerini tamamlamaları, çocuklarıyla kaliteli iletişim kurmanın yollarını bulmalı ve onlara okulda da güvende olduklarını hissettirmeleri gerekir” diye konuştu.
Net olun ve kısa cümleler kurun
Çocuklarla okul hakkında konuşmak yerine onları okula hazırlayan süreçlere odaklanın önerisinde bulunan Deniz Temur, şunları söyledi: “Mümkünse çocuklar okula uyum haftasından önce okulla tanışmalılar. Eğer okul çocuklar için yaz aktiviteleri yapıyorsa mutlaka bu etkinliklere katılmaları sağlanmalı. Okul gezdirilmeli, okulun bahçesinde oyunlar oynanmalı. Bu sayede çocuklarda okulun keyifli ve eğlenceli bir yer olduğu algısı gelişir. Okulla ilgili ille de bir şeyler anlatmanız gerektiğinde yada çocuklar okulla ilgili sorular sorduğunda mutlaka kısa ve net yanıtlar verilmeli konuşma uzatılmamalı.”
En uyumlu çocuk bile okul ile ilgili kaygı duyabilir
Okul öncesi eğitim almış, yeni ortamlara açık çocukların bile okula başlama sürecinde kaygı duyabileceğini hatırlatan Deniz Temur, basit kaygıları aileleri kabul etmesi ve süreci sakince kontrol etmeleri tavsiyesinde bulundu. Okul kaygısının yalnızca okulun ilk haftalarında görülmediğini de vurgulayan Temur, eğitim yılı içinde de okul kaygısı oluşabileceğini söyleyip şunları anlattı:
“Çocuğunuz okula başladığında sürece uyum sağladıysa ancak bir süre sonra okula gitmeyi reddediyor, okula karşı kaygı duymaya başlıyorsa aileler bunun altında yatan nedenleri mutlaka bulmalılar. 1’nci sınıfı öğrencileri için okuma-yazma süreçleri bir kaygı nedeni olabilir. Akranlarıyla ya da öğretmenleriyle yaşadığı sorunlar kaygıyı tetikliyor olabilir. Ailelerin başarı talepleri, mükemmeliyetçi tarzları ve okul sürecine fazla müdahaleci olmaları okula karşı çocukların fobi geliştirmesine de neden olabilir.”
Öğüt vermek yerine dinleyin
“Kaygı anında verilen hiç bir öğüt işe yaramaz” diyen Deniz Temur, ailelere “Çocuğunuza duygularını anladığınızı söyleyin. Sorunlarla baş etmek için neler yapmak istediği konusunda fikrini sorun. Çocuklar kendilerini anlayan biri olduğunda çoğunlukla kaygıyla baş edebilecek çözümleri kendileri bulabilirler. Mesela çocuğunuza ‘okula gitmek zorundasın’ demek yerine, ‘okula gitmekten korktuğunu endişe duyduğunu anlıyorum. Daha iyi hissetmen için neler yapabiliriz bir şeyler düşünelim mi?’diye sorabilirsiniz. Çocuğunda ortak olduğu bir çözüm yolu her zaman işe yarar” tavsiyesinde bulundu.