DİLEK ATLI / OLAY
Eserleri Türkçe’ye de çevrilen Japon asıllı İngiliz yazar Kazuo İshiguro, Nobel Edebiyat Ödülü’nü “Günden Kalanlar” isimli romanıyla kazandı.
2017 Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanacak isimler arasında Haruki Murakami, Margaret Atwood ve Ngũgĩ wa Thiong’o gibi yazarların isimleri de geçiyordu.
Ishiguro’nun aldığı ödül Nobel’in resmi Twitter hesabından da duyuruldu. Ishiguro’nun “Günden Kalanlar” romanı, Şebnem Sunar çevirisiyle YKY’den raflarda yerini almıştı. Yazarın Türkçe’ye çevrilen diğer kitaplarıysa Uzak Tepeler, Değişen Dünyada Bir Sanatçı, Avunamayanlar, Çocukluğumu Ararken, Beni Asla Bırakma ve 2015 yılında yayımlanan Gömülü Dev.
Geçtiğimiz yıl Nobel Edebiyat Ödülü “Amerikan şarkı kültüründe yeni bir şiirsel anlatım yarattığı için” ABD’li şarkıcı Bob Dylan’a verilmişti. Dylan ödülü almaya gelmemiş ancak daha sonra İsveç’e gittiği bir konserde ödülünü almıştı.
KAZUO ISHIGURO KİMDİR?
Nagazaki kentinde doğan Japon asıllı İngiliz romancı Kazuo Ishiguro 8 Kasım 1954’te dünyaya geldi. Ishiguro 1960 yılında ise ailesiyle birlikte İngiltere’ye göçtü. University of Kent’i bitirdikten sonra (1978) University of East Anglia’da yaratıcı yazarlık yüksek lisansı yaptı. 1982 yılında İngiliz vatandaşlığına geçti. 2005 yılında yazdığı Beni Asla Bırakma (Never Let Me Go) romanı 2010 yılında yönetmen Mark Romanek tarafından aynı adla sinemaya aktarıldı. Aynı eser, 2005’te Time dergisi tarafından, İngilizce yazılmış en iyi 100 roman listesine alınmıştı.
NOBEL’İN HİKÂYESİ
İsveçli kimya mühendisi Alfred Nobel, ölümünden bir yıl önce, 27 Kasım 1895’te üçüncü ve son vasiyetini imzalamıştı. Ölümünden sonra her yıl fizik, kimya, tıp, edebiyat ve barış alanlarında insanlığa büyük katkıda bulunan araştırmacılara verilecek bir ödülün kurulmasını isteyen Nobel, bunun için kendi keşfi olan dinamit ve diğer patlayıcı maddelerden elde ettiği 33,2 milyon İsveç kronu (yaklaşık 19 milyon lira) tutarındaki servetinin yüzde 94’ünü bağışlamıştı.
1867’de keşfettiği dinamit ve çeşitli ülkelerde kurduğu çok sayıda patlayıcı fabrikasından büyük bir servet elde eden Nobel’in servetini insanlığın geleceği için çalışan bilim adamlarına bağışlama fikrinin, bir Fransız gazetesinde yanlışlıkla verilen ölüm ilanına dayandığı sanılıyor.
İtalya’ya balistit barutu sattığı için 1891’de Fransa tarafından “hain” ilan edilen Alfred Nobel’in ağabeyi ve iş ortağı Ludvig, 1888’de Cannes’da yaşamını yitirmişti. Ölenin Ludvig değil, Alfred Nobel olduğuna dair yanlış istihbarat alan bir Fransız gazetesi, “Ölüm tüccarı öldü” başlıklı bir ilan yayımlamıştı. İlanda “Daha önce hiç olmadığı kadar hızlı bir biçimde ve daha fazla sayıda insanın ölümünü sağlayacak yöntemler bularak zengin olan Dr. Alfred Nobel, dün öldü.” ifadeleri kullanılmıştı. Ölenin Alfred değil, kardeşi Ludvig Nobel olduğunun anlaşılması üzerine gazete, bir düzeltme yayımlamıştı. Hayatı boyuncu evlenmeyen ve çocuğu olmayan Alfred Nobel’in, ilanı okuyunca çok üzüldüğü ve gelecek nesillerin kendisini nasıl hatırlayacağı konusunda endişeye kapıldığı ileri sürülüyor.
Nobel’in atadığı Ragnar Sohlman and Rudolf Lilljequist, bilim adamının servetiyle ilgilenmek ve ödülleri dağıtmak için 1900’da Nobel Vakfını kurdu. Nobel Vakfı, ödül verileceklerin seçiminde herhangi bir rol oynamıyor. Daha çok bir yatırım şirketi gibi faaliyette bulunan Vakıf, ödüller için finansal temel oluşturmak üzere Nobel’in servetiyle yatırımda bulunuyor. Vakıf, İsveç’te tüm vergilerden, ABD’de de yatırım vergilerinden muaf tutuluyor. Vakfın, beş kişiden oluşan yönetim kurulunun başkanını İsveç Kralı atıyor.
Bilim dünyasının en prestijli ödülü için adaylar, İsveç Kraliyet Bilim Akademisi Nobel Komitesi ve Norveç Nobel Komitesinin her bir alan için seçilen üyeleri tarafından belirleniyor. Akademi üyelerinin yaptığı oylamada oyların çoğunu alan aday ödülün sahibi oluyor.
İlk Nobel ödülleri, beş alanda 1901’de dağıtılmıştı. Nobel’in ilk sahipleri X ışınlarını keşfeden Wilhelm Röntgen, kimyasal termodinamiklerin anlaşılmasını sağlayan Jacobus van ‘t Hoff, Fransız şair Sully Prudhomme ve difteri tedavisinde kullanılan bir antidoksin geliştiren Alman mikrobiyolog Emil von Behring olmuştu. Kızıl Haç Hareketini kuran İsviçreli Henri Dunant ile Barış Ligini kuran Fransız Frederic Passy, Nobel Barış Ödülü’nün ilk sahipleri olarak tarihe geçmişti.
İsveç Merkez Bankası da 1968’de Nobel’in anısına Ekonomik Bilimler Ödülünü kurmuş, böylece her yıl 6 farklı alanda Nobel Ödülü verilmeye başlanmıştı.