Bursa ve Türkiye çapında büyük markaların çatı ve arazilerine GES panelleri kuran Sunvital, hücreden panele, mühendislikten montaja kadar birçok alanda üreticiler ile doğrudan iletişim halinde. Elektrik enerjisinin maliyetleri artmaya başlayınca GES panelleri daha da değer kazandı. Sunvital’in deneyimli kurucu ve yöneticisi Murat Kılıç ayrıntıları anlattı.
Sayın Murat Kılıç, fosil yakıtların hızlandırdığı küresel ısınmayı engelleyebilecek yollar nelerdir sizce?
Küresel ısınma bütün dünyayı ilgilendiren bir konu. Dolaysız ve dolaylı olarak birçok olumsuz etkisi var. Bu sorun ile mücadele ederken fosil yakıtların küresel ısınma ve iklim değişikliği olaylarını hızlandırdığını göz ardı edemeyiz. En akılcı olan yol elbette yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmektir. Biz de 9 yıl önce, ortağım Oğuz Toraman ile alternatif enerji kaynakları konusunda araştırma yapmaya başladık. Özellikle rüzgâr ve güneş kaynaklı enerji üretimlerini inceledik. Rüzgâr türbinlerinin her yere kurulamayacağını anladığımızda güneş panellerine yöneldik. Sunvital bu amaçla ortaya çıkmış bir kuruluştur.
GES panelleri kullanımının artmasını hangi sebeplere bağlıyorsunuz?
Teknoloji günden güne gelişiyor ve GES panelleri ortaya çıktıkları ilk zamanlara göre daha verimli hale geldiler. Güneş enerjisi sistemlerini evimizin çatısına bile kısa sürede kurabiliyoruz. Şimdi konutlardan daha fazla sanayi tesislerine kurulması yönünden talepler artıyor. Burada bir kaç neden var. Bunlardan birincisi ihracat yapılan tarafta, gümrükte bir Karbon Vergisi çıkacak olmasıdır. Bununla ilgili ilave maliyet çıkcağı için yenilenebilir enerjiye bu tarafta bir talep var. Sanayi tesislerinden daha fazla talep gelmesinin bir diğer nedeni ise elektrik maliyetlerinin olağan dışı artışıdır. Üçüncü neden ise güneş enerjisi yatırımı yapan yatırımcılar için Türkiye’de 4. bölge kapsam teşviklerinin olmasıdır. Bu teşvik sayesinde kurumlar vergisi indirimi mümkün olacak. Yatırım maliyetinin %30-40’ına varan indirimlerle yatırım yapabilecekler. İşe özel yatırım teşvik belgesi çıkartılıyor. Bunun özelinde KDV muafiyeti, kurumlar vergisi indirimi (matrahtan değil ödenecek rakamdan indirim) ve buna benzer teşvikler var. Bu teşvikler sayesinde de aşırı bir talep var diyebilirim.
Kamu otoritesi yenilenebilir enerji kaynaklarına sıcak bakıyor. Bu anlamda sizin şirketinizin çalışmaları kolaylaşıyor mu?
Evet, bakanlığımızın çabaları oldukça ivme kazandırdı. Özellikle son dönemlerde belediyelerin yatırımlarında GES panelleri kullanımı artıyor. Kalkınma ajansları çok destek veriyor bu projelere. Bursa bölgesinde BEBKA’nın da destekleri sayesinde belediyelerin; pazaryeri, su deposu, belediye arazileri üzerinde GES ve RES (Rüzgar Enerjisi Sistemleri) kurulması amacıyla kaynak bulmaları kolaylaştı. Bakanlığın ve belediyelerin tasarruf ve çevre konusundaki hassasiyetleri farkındalığı artırdı bence.
Hazır, tamamlanmış, bitmiş yapıların üzerine-çevresine GES yapmak kolay mı? Sunvital’in tercihi nedir?
Tamamen projeye bağlıdır bu konu. Fabrika ya da kırsaldaki çatılar yerine kurulmuş sitelerde ya da müstakil konutlarda bu işi yapmak gerçekten zor. Öncelikle ev-daire sahibinden bir muvaffakatname almanız gerekiyor. 100 dairesi olan bir sitede bunu sağlamak çok zor. Bir daire sahibi reddetse bile proje yapılamıyor. İnşaat esnasında başlatılması daha mantıklı. Zaten bu konuda yeni yasalar söz konusu. Yeni bir ev alacak kişilerin GES paneli döşenmiş çatıya sahip evlere yönelmesini öneririm. Sonradan yaptırmak hem yüksek maliyetli hem de teknik olarak oldukça zorlayıcı süreçler içeriyor.
Güneş enerjisi sistemleri nasıl çalışır? Çatıya yapılan montajdan sonraki süreçlerde hangi teknolojiler kullanılıyor?
◊İçinde Silisyum maddesi bulunan hücrelerden oluşan panel güneş ışığını doğru akıma dönüştürür. Doğru akım kablolarla invertor (evirici) dediğimiz cihaza gelir. Cihaz, doğru akımı alternatif akıma dönüştürür yani bizim şebekemize uygun hale getirir. Bu noktada bir pano sistemi kurulur ve şebeke ile senkronize çalışması sağlanır. Her kullanıcı kendi evirici cihazına sahip olmalıdır. Site çatılarında örneğin 50 adet panel kullanıyorsak sanayi tesislerinde bu rakam çok yükselir ve 4.000 – 6.000 adet panele kadar çıkar. Endüstriyel tesis açısından bakarsak 1 megawattlık santral için çatıda yaklaşık 6.500 metrekarelik yer kaplar. Panel verimliliği artıyor.
Arazilere uygun panelleri nasıl belirliyorsunuz?
Bizim açımızdan 3 metrekarelik paneller araziye uygun panellerdir. 2,5 metrekarelik paneller daha çok çatılara uygundur. Uzun vadede yıpranma, rüzgarlar, kar yükü gibi etmenler yüzünden sorunlar yaşanabiliyor. Bu nedenle uygulayıcı firmanın doğru seçilmesi gerekiyor. Herkes her malzemeyi kullanmamalı. 2019 yılından itibaren çatısında, enerji ihtiyacını karşılamaya yetecek kadar yeri olmayanlara arazi izinleri çıkmaya başladı. Burada bazı şartlar var. Bağlı bulunduğu şebekeye ait arazilerde güneş panelleri kurulumuna müsaade edilen hastane, zincir marketler, oteller gibi şirketler ihtiyacı kadarını üretiyor ve tüketiyor. Ay sonunda da dağıtım şirketi ile mahsuplaşıyor. Devletin 10 yıl alım garantisi var. Fazla elektrik üretilirse devlet satın alıyor.
Sayın Kılıç son olarak enerji verimliliği ve işin takibi açısında bakınca, kurulan sistemi nasıl takip ediyorsunuz?
Sistem kurulduktan sonra veri transferi yapabilecek bir online proje hazırlıyoruz. Bu sistem sayesinde her santrali uzaktan kontrol edebiliyoruz. Hem günlük bazda hem de 5 yıllık tahhütler bazında raporlamalar yaparak takipleri kolaylaştırıyoruz. Verdiğimiz değerler tutuyor mu? İşimizin içinde ‘can’ var ve işçi güvenliğini sağlamak bizim sorumluluğumuzdadır. Riski büyük fakat eğitimlerimizi hiç aksatmadan alıyoruz.
‘SUNVİTAL’İN BAŞARISI TESADÜF DEĞİL’
“9 yıldır edindiğimiz en önemli bilgi kaliteli malzeme kullanmak ile ilgiliydi. Projeleri tamamladıktan sonra işimize bir daha dönüp bakmamaya çalışıyoruz. Yani sorunsuzca teslim edebilmek çok önemli. Bu sonucun, yüksek kaliteli malzeme ile doğrudan ilgisi var. Elbette, bakım ve onarım hizmetlerinde de tereddütsüz olmanız gerekiyor. Sunvital’in başarısının temelinde planlama ve saha deneyimi yatıyor. 100’ü geçkin santral yaptık. 25-30 yıl gibi uzun vadeli yatırımlar olduğunu düşünürsek geri dönüşle zaman kaybetmemek için en iyisini kullanmaya ve işçilik anlamında da en profesyonel çözümleri sunmaya devam ettik. Yaptığımız işin hep arkasındayız ve 24 saat hizmet verebiliyoruz.”
‘GES yatırımı yapmadan önce SunVital’e danışmak işleri kolaylaştırır’
“Sanayide santral kurarken tarifeler, 1 kilowatt / bit 700 dolardır ve 4,5 – 5,5 yıl geri dönüş sağlanabiliyor. Ancak elektriğe gelen zamlar yüzünden geri dönüş süreleri kısalıyor. Ancak şu anda sektörde ürün tedarikleri biraz zorlaştı. Kaliteli malzemeyi erişim süreleri uzadı. Ayrıca izin süresi 4 aydır. Yani bir müşterimiz 2023 başında yatırım kararı alınca montajın bitmesi 2023’ün ağustos ayını bulabilir. Öncelikle danışmanlık alıp sonra yatırım kararını vermekte fayda var.”
