Erzincan’ın İliç ilçesindeki altın madeni sahasında 13 Şubat 2024 tarihinde, saat 14.30 sıralarında, toprak kayması meydana geldi ve milyonlarca metreküplük toprak geniş bir alanla yayıldı. Görüntüler, dağ görünümü veren bir yığma toprak kütlesinin nehir gibi aktığını gösterdi.
Maden faciasının ardından yapılan sayımda 9 kişinin toprak altında olduğu belirlendi.
Toprak altında kalanları kurtarmak için başlatılan çalışmalar sürüyor.
GÖZALTINA ALINAN 8 KİŞİ ARASINDA FİRMANIN KANADALI YÖNETİCİSİ DE BULUNUYOR
Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığı, gözaltına alınan 8 şüpheli arasında, firmanın Kanada uyruklu yetkilisinin de olduğunu bildirdi.
Bölgede keşif ve inceleme işlemlerinin yapılarak delillerin eksiksiz toplandığı kaydedilen açıklamada, şu bilgilere yer verildi:
“Olay yeri ve çevresinden toprak ve su numuneleri alınmış, bu numuneler inceleme için yetkili kimya laboratuvarlarına gönderilmiştir. Olaydaki sorumlular ile kusur durumlarının tespiti açısından çevre, maden, jeoloji, kimya, inşaat, ziraat ve harita mühendisi ile iş sağlığı ve güvenliği uzmanından oluşan 8 kişilik bilirkişi heyeti görevlendirilerek olay yerinde gerekli incelemeler yapılmış, bilirkişilerin uzmanlık raporunu tamamlamaları beklenmektedir. Yürütülen soruşturma kapsamında elde edilen deliller neticesinde, ilk tespitlere göre olayın meydana gelmesinde kusuru bulunduğu değerlendirilen ilgili firmanın işveren vekili pozisyonunda bulunan Kanada uyruklu bir kişi de dahil olmak üzere toplam 8 kişi, 14 Şubat’ta gözaltına alınmıştır.”
Arama ve kurtarma çalışmalarının sürdüğü maden alanında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, son duruma ilişkin gazetecilere açıklamalarda bulundu.
Bölgedeki heyelan tehlikesinin sürdüğünü belirten Bakan Bayraktar, heyelan alanında 400 bin kamyonluk toprak kütlesi bulunduğunu ifade etti.
“İŞLETMECİ ŞİRKETTE ZAFİYET VAR”
“Kimlerin sorumluluğu varsa yargı önüne çıkacak” diyen Bakan Bayraktar, “İşletmeci şirketin yönetim düzeyinde zafiyet içinde olduğunu görüyoruz.” şeklinde konuştu. Bayraktar, yabancı işletmecinin yöneticilerinin henüz bölgeye gelmediğini söyledi.
Bakan Bayraktar, altın madeni tesisinin işletmecilik anlamında izinlerinde bir problem olmadığını söyledi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan ise devletin tüm kurumlarının bölgede olduğunu belirterek, “Çalışmalar sürüyor. Öncelikli hedefimiz madencilerimize ulaşmak. Madenci ailelerimizin yanında olmak için bölgeye geldim.” diye konuştu.
Bölgede akademisyenlerin incelemeleri ise sürüyor.
Bölgede çok büyük bir kayma meydana geldiğini ifade eden İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Mustafa Kumral, “800 metre uzunluğunda 30 metre derinliğinde 50 metre genişliğinde bir alan kaymış vaziyette. Hem Sabırlı Deresi’ne hem de arka tarafta daha önce üretim yapılmış ancak terkedilmiş olan maden sahasına da kaymış vaziyette.” diye konuştu.
Bölgede heyelan riskinin sürdüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Kumral, şunları söyledi:
“Bu riski de göze alarak bu çalışmaların bir an önce bitmemesi gerekiyor. Risk var olduğu için diğer konular siyanür, falan bu tür konular biraz daha ikinci plana atılmış vaziyette. Heyelanı da göz önüne aldığımız da AFAD çalışanlarını da düşünmemiz gerekiyor. Yani öyle bir kontrolle gitmesi gerekiyor ki işi yapalım derken başka bir önemli kötü sonuca sebebiyet vermemek için tedbirli davranmamız gerekiyor.”
Bölgedeki siyanürün çevreye ne kadar etki ettiğinin araştırıldığını söylen Kumral, “Kendilerinin ilk buldukları verilere göre şu anda düşük seviyede devam ediyor. Ama DSİ, siyanürün ortamdan uzaklaştırılması, akarsuya, yer altı suyuna ulaşmaması için kısa, orta ve uzun vadede almaya çalışıyor. Kısa vadede hemen atığın altında set oluşturdular. Hem kaymanın içinde bulunan sıvıların ortamdan uzaklaştırılması, orada birikecek ve oradan da iç havuzlara geri pompalıyorlar. Orta vadede madenin bütün etrafını oradaki suyu ortamdan uzaklaştıracak set kurmaya çalışıyorlar. Atığa gelebilecek olan suların temiz bir şekilde başka taraftan deşarjı söz konusu olacak bu da bizim için son derece önemli.” dedi.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, felaketin yaşandığı bölgedeki çalışmalardaki son duruma ilişkin gazetecilere açıklamalarda bulundu.
Bölgede 339’u arama kurtarma personeli olmak üzere bin 800 kişiyle çalışmaların sürdüğünü belirten Ali Yerlikaya, “Ayrıca 626 araç, 97 aydınlatma kulesi, 32 iş makinesi, 6 drone, 3 KBNR aracı, 5 metale duyarlı radar cihazı ile çalışmalar devam ediyor.” dedi.
Bakan Yerlikaya, yapılan değerlendirmelerde mahsur kalan işçilerden 5’inin bir konteyner, 3’ünün aynı bölgede araç içinde, 1 işçinin ise farklı bir bölgede kamyon içinde olduğunu söyledi.
Bakan Yerlikaya, çalışmaların aralıksız sürdüğünü söyledi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Çöpler Madeni’nin 2004 yılından bu yana işletme ruhsatı olduğunu söyledi. Bayraktar, madendeki son denetimin 2023’ün Ağustos ayında yapıldığını belirtirken, yapılan son denetimde dünkü kazaya ilişkin bir tespit bulunmadığını açıkladı.
Siyanür tehlikesine ilişkin de konuşan Bakan Bayraktar, “Sürekli ölçümler yapılıyor. Şu anda endişe edilecek bir şey yok.” dedi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da bölgede yürütülen çalışmalara ilişkin bir açıklama yaptı.
Siyanür tehlikesi nedeniyle ilk önlem olarak maden sahasında yaşanan toprak kaymasında akan malzemenin Fırat Nehri’ne ulaşmasının engellenmesi için Sabırlı Deresi’nin menfez kapaklarının kapatıldığı belirtilen açıklamada, “Bölgeden numuneler alınıp sürekli takip etmek üzere bakanlığımızdan 10 kişilik uzman ekiple birlikte 2 georadar, 1 multistation, 2 set izleme cihazlarının bulunduğu 2 mobil cihaz ve mobil laboratuvarın da yer aldığı ekipleri bölgeye ivedilikle sevk edilmiş olup ekiplerimiz titizlikle çalışmaya başlamış ve devam etmektedir.” denildi.
Bakanlık ayrıca, yağmur nedeniyle akış sularını toplamak için tedbir olarak sızdırmazlığı sağlanmış yüze suyu toplama havuzu oluşturulduğunu bildirdi.
Bölgedeki çalışmaların jeoloji, maden ve çevre alanında uzman 10 bilim insanıyla yürütüldüğü belirtildi.
Bölgede şu an için bir kirlilik tespit edilmediği vurgulandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, temaslarda bulunmak üzere gittiği Mısır’ın başkenti Kahire’de faciaya ilişkin açıklama yaptı.
“Erzincanlı kardeşlerime buradan geçmiş olsun dileklerimi iletmek istiyorum.” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, arama ve kurtarma çalışmalarının yoğun şekilde devam ettiğini belirterek, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ı bölgeye gönderdiğini söyledi.
Erdoğan, mahsur kalan işçiler bulunana kadar çalışmaların süreceğini söyledi.
Maden faciasında toprak altında kalan 9 işçiden 7’sinin isimleri belli oldu.
İşçilerin, Şaban Yılmaz, Kenan Öz, İbrahim Keklik, Adnan Keklik, Hüseyin Kaya, Ramazan Çimen ve Uğur Yıldız olduğu belirlendi.
Kazanın hemen ardından toprak altında kaldığı tahmin edilen işçilerin aileleri de maden sahasına gelmeye başladı.
Onlardan biri de Uğur Yıldız’ın kayınvalidesi oldu.
İsmini açıklamak istemeyen Yıldız’ın kayınvalidesi, “1,5 senedir kızımla evliydi. Evdeydim, yakınlarımız toprak kayması olduğunu söyledi. Aradık, ulaşamadık. Telefonu kapalıydı. Çok üzgünüm. Yardımcı olun kurtarın. 8 senedir burada çalışıyor.” diye konuştu.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, kazanın ardından yaptığı ilk açıklamada, cevherin konumlandırıldığı yığın liç alanından yamaç üzerinde önce kayma ve sonra çok hızlı akma şeklinde bir kütle hareketi meydana geldiğini belirtti ve “Hareket yaklaşık 200 metre yüksekliğe sahip bir yamaç boyunca oldu. Kayan kütlenin toplam hacminin şimdilik hesaplarda 10 milyon metreküp olduğu, bu kütlenin de yaklaşık 800 metre kadar hareket ettiği ve hareket hızının ortalama saniyede 10 metre olduğu öngörülüyor.” dedi.
Bölgede 827 personelin görev yaptığı bilgisini veren Yerlikaya, şunları kaydetti:
“562 araç, 5 drone, 2 kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer aracı yani KBRN dediğimiz araçlar. 5 metale duyarlı radar cihazı ve 5 kurtarma köpeğiyle birlikte arama kurtarma çalışmalarımız devam ediyor. Bununla birlikte uydu radar verilerinden sahadaki hareketlerin geçmişe yönelik davranışları inceleniyor ve yapılacak çalışmalarda olası riskli bölgeler belirleniyor. Ayrıca bölgede gece boyunca arama kurtarma çalışmalarını sürdürebilmek için 40 jeneratör ve 40 aydınlatma kulesi bulunuyor.”
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre ise Vali Aydoğdu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kayıp kişilerin bulunması amacıyla başlatılan arama kurtarma çalışmalarının son durumunu aktardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, devam eden arama kurtarma çalışmaları için tüm imkanların seferber edilmesini istedi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan da toprak kayması sonucu akan malzemenin Fırat Nehri’ne ulaşmaması için tüm önlemlerin alındığı bildirildi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, şöyle denildi:
“Toprak kayması sırasında akan malzemenin Fırat Nehri’ne ulaşmasının engellenmesi amacıyla Sabırlı Deresi’nin Fırat Nehri’ne ulaştığı menfezin kapaklarını kapattırdık. Ekiplerimiz sahada çalışmalarını sürdürüyor, gelişmeleri hassasiyetle takip ediyoruz.”
Eski TBMM Başkanı ve Başbakanlardan Binali Yıldırım, olaydan sonra yaptığı ilk açıklamada şunları söylemişti:
“Açık maden sahasından yığma yapılan mahalin her iki tarafına doğru bir kayma var. Olay anından itibaren yapılan çalışmalar sonucunda büyük miktarda arkadaşların sahadan uzaklaştırıldığı ancak kaymanın olduğu istikamette hayli uzakta bulunan bir tarafta 8, diğer tarafta 1 çalışanımızın bu toprak hareketinden etkilendiği ve toprak altında kaldığı değerlendiriliyor. Sayı toplam 9 kişi, tespit bu yönde.” diye konuştu.
Yıldırım, siyanür iddialarına ilişkin ise ” Kayan yer açık kazının yapıldığı yerden çıkarılan ve madenin ayrıştıktan sonra yığılan toprak kayıyor. Bu toprakta olmadığı düşünülüyor ama ‘ola ki zehirleyici bir madde olabilir’ diye, binde bir ihtimal bile olsa arkadaşlar membranla tedbir alıyor.” ifadelerini kullandı.
Toprak kaymasının meydana geldiği alanın büyüklüğünden bahseden Yıldırım, “Alan aşağı yukarı belli ama geniş bir alan. En az 300 dönümlük bir alan. Bir iki kepçeyle girilip alınacak bir şey değil.” dedi.
Erzincan Valisi Hamza Aydoğdu, maden ocağında yaşanan toprak kaymasına ilişkin bölgede gazetecilere yaptığı ilk açıklama açıklamada, tüm ekiplerin olay yerinde olduğunu söyledi.
Doğru bilgiler için vatandaşların resmi kaynaklara itibar etmesini isteyen Aydoğdu, şöyle konuştu:
“Canla başla çalışıyoruz, gayret ediyoruz. Bir eksik, kusur varsa devlet zaten bunun gereğini mutlaka yapar ama şu anda en önemli önceliğimiz toprak altında kalan vatandaşlarımıza bir an önce ulaşmak.”
Vali Aydoğdu, ilerleyen zamanlarda yine açıklama yapacağını belirterek, “(Siyanür iddiaları) Şu anda bir sızma söz konusu değil. Olsa bunu size açıklarız. Fırat Nehri’ne sızma söz konusu değil. Toprak kayması oldu, yani bu toprak kayması dışında herhangi bir problem yok. Bütün ekipler geliyor, buradaki bütün kontrolleri yapacaklar.” dedi.
Öte yandan facianın meydana geldiği anlara ait yeni görüntüler ortaya çıktı.
Görüntülerde beyaz bir araç geçtiği sırada büyük bir toprak kütlesinin nehir gibi tepeden aşağıya doğru aktığı görüldü.
Toprak kaymasına ilişkin, madenin işletmecisi Anagold isimli şirket de bir açıklama yaptı.
“Anagold acil durum müdahale ekipleri ve AFAD birimlerine yapılan acil bilgilendirmeden hemen sonra, olayın meydana geldiği bölgede gerekli güvenlik önlemleri alınırken, tüm müdahaleler için hızlıca aksiyona geçildi.” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, “Yaşanan bu elim olayın etkilerini en aza indirmek için gerekli tüm adımları atmaya devam ederken, olayın ivedilikle açığa kavuşturulması için tüm imkanlarımızı seferber edeceğiz.” denildi.
Toprak kaymasına ilişkin adli soruşturma da başlatıldı.
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımla, 4 Cumhuriyet Savcısının olaya ilişkin görevlendirildiğini söyledi.
Bakan Tunç, “Erzincanlı vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimi iletiyor, göçük altında kalan madenci kardeşlerimizin sağ salim kurtarılmasını diliyorum.” dedi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, toprak kaymasına ilişkin 3 başmüfettiş ile 1 müfettişin görevlendirildiğini açıkladı.
Devletin tüm imkanlarının sahada olduğunu vurgulayan Bakan Işıkhan, “Maden işçilerimize, kıymetli ailelerine ve Erzincanlı vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum.” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, devletin tüm imkanlarıyla sahada olduğunu söyledi.
Sosyal medya hesabından bir açıklama yapan Yılmaz, “Ekiplerimiz olayın yaşanması ile birlikte bölgede arama kurtarma çalışmalarına başlamıştır. Bölgeye takviye ekipler de ivedilikle sevk edilmiştir.” dedi.
Olaya ilişkin siyasilerden de peş peşe açıklamalar geldi.
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Kalbimiz Erzincan İliç’te meydana gelen toprak kaymasından etkilenen madencilerimizde. İnşallah hepsine sağ salim kavuşuruz… Devletimiz tüm imkânlarıyla sahada. İlgili tüm birimler müdahale ediyorlar. Tüm ekiplerimiz, haber alınamayan kardeşlerimize ulaşmak için seferberlik halinde… Gayretimiz ve duamız madenci kardeşlerimize sağ salim kavuşmak için.” ifadelerini kullandı.
CHP HEYETİ BÖLGEYE GİDİYOR
CHP ise olaya ilişkin bir heyet kurdu. “Erzincan İliç’te altın madeninde yaşanan felaketi kaygıyla ve dehşetle takip ediyoruz.” diyen CHP lideri Özgür Özel, genel başkan yardımcıları Deniz Yavuzyılmaz ve Gamze Taşcıer ile milletvekilleri Mustafa Sarıgül, Müzeyyen Şevkin ve PM üyesi Baran Bozoğlu’nun bölgeye hareket ettiğini söyledi.
AKŞENER: EN KORKULAN SENARYOLARDAN BİRİNİ YAŞIYORUZ
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ise şu açıklamayı yaptı:
“Fırat Nehri’nin dibinde siyanürle altın aranmasının doğamıza verdiği zarara daha önce de dikkat çekmiş, burada yaşanabilecek tehlikelere karşı iktidarı ve yetkilileri uyarmıştık. Ancak ne yazık ki uyarılarımız dikkate alınmadı ve bugün doğanın bozulan dengesinde en korkulan senaryolardan birini yaşıyoruz… Umuyorum ki göçük altında kalan madencilerimize bir an önce sağ salim ulaşırız…”
Toprak kaymasının meydana geldiği altın madeni sahası Erzincan’ın İliç ilçesine 8 kilometre uzaklıkta bulunuyor.
Maden sahasının son görüntüsü, uydu çekimlerine böyle yansımıştı.
Çöpler Madeni 2022 yılında da siyanür sızıntısı haberleriyle gündeme gelmişti. Bölgenin sızıntının ardından temizlendiği belirtilmişti.
Şirketin internet sitesinde madenle ilgili şu bilgiler verildi: “Çöpler Madeni, Doğu Anadolu bölgesinde, Erzincan ilinde, İstanbul’un yaklaşık 1100 kilometre güneydoğusunda ve başkent Ankara’nın 550 kilometre doğusunda yer almaktadır. Çöpler Madeni inşaat çalışmalarına 2009 yılında başlanmış, 2010 yılının Aralık ayından itibaren de Çöpler’de altın üretimine geçilmiştir.”