Türkiye’nin enerji borsası Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) bünyesinde ileri tarihli işlemlere olanak verecek Vadeli Elektrik Piyasasında (VEP) uygulanacak usul ve esaslar belirlendi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK), Vadeli Elektrik Piyasası İşletim Usul ve Esaslarına ilişkin Kurul Kararı, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı.
Buna göre, gelişmiş enerji piyasalarındaki piyasa enstrümanlarından olan ve EPİAŞ bünyesinde kurulacak VEP’le, piyasa katılımcılarına fiziksel teslimat yükümlülüğü doğuran ileri tarihli işlemler güvenilir, şeffaf, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda gerçekleştirilebilecek.
Sürekli ticaret metoduyla işleyecek VEP’te işlemler teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi bazında gerçekleştirilecek. VEP kontratları, kontratın taraflarına ilgili teslimat dönemi boyunca, ilgili teklif bölgesinde, teslimat döneminin teslimata konu olan günlerinde, ilgili yük tipinin kapsadığı saatlerde her saat eşit miktarda olacak şekilde 1 lot yani 0,1 megavatsaat ve katları elektrik veriş veya çekiş yükümlülüğü getirecek.
Piyasa katılımcılarının gelecekte yapmayı planladığı ticaretin hacmini de kendilerinin belirleyebileceği VEP’te, bir piyasa katılımcısı işlem yaparken EPİAŞ’ın işletmiş olduğu spot piyasalarda olduğu gibi merkezi karşı tarafı hizmeti alabilecek ve ilgili kontratın fiziksel teslimatına ilişkin bir problem ile karşılaşmayacak.
EPİAŞ bu kontrata ilişkin teslimatın garantörü konumunda olacak ve piyasa katılımcıları VEP ile fiyat riskinden korunabileceği gibi geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme imkanına da sahip olabilecek.
Yıl sonu itibariyle devreye alınması bekleniyor
AA muhabirinin EPDK yetkililerinden aldığı bilgiye göre, VEP’in hayata geçme sürecinde piyasa kurgusu üzerine yapılan çalışmalar tamamlanırken, gelecek dönemde teknik alt yapının tamamlanmasıyla VEP’in 1 Aralık 2020 tarihinde devreye alınması ve 2021 yılı için VEP’te işlemlerin başlaması planlanıyor.
EPDK yetkilileri VEP’te yapılacak işlemlerin detaylarına ilişkin ise şu bilgileri paylaştı:
“Vadeli işlemler organize piyasalarda yapılabildiği gibi tezgah üstü piyasalarda da ikili anlaşmalar yoluyla yapılabilmektedir. Tezgah üstü piyasalarda piyasa katılımcıları vadeli işlem yapabilmektedir fakat tezgah üstü piyasalarda yapılan işlemlerin detayları diğer katılımcılara duyurulmadığı için geleceğe yönelik fiyat keşfi fonksiyonu gerçekleşmemektedir. Bu nedenle organize piyasa olarak işletilen vadeli piyasaların varlığı önem arz etmektedir. Diğer taraftan VEP’in devreye alınmasıyla birlikte bu platform dışında yapılan ve piyasa yönetim sistemine bildirilen ikili anlaşmalar da VEP’e taşınarak merkezi taraf garantisi altına alınabilecektir. Vadeli elektrik piyasasının kurgusu, dünyadaki diğer iyi örnekleri ile ülkemiz elektrik piyasasının dinamikleri doğrultusunda piyasa katılımcılarının beklenti ve ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenmiştir.”
Temerrüt garanti hesabı kurulacak
Yapılan kanun değişikliğiyle VEP dışında elektrik piyasasında yerini alacak olan bir diğer hususun ise Temerrüt Garanti Hesabının (TGH) kurulması olacağını aktaran yetkililer, VEP’te, işletilen spot piyasa örneklerinde olduğu gibi piyasa katılımcılarının ve EPİAŞ’ın maruz kalabileceği muhtemel risklerin belirleneceğine dikkati çekti.
Yetkililer bu risklerin yönetilmesinde kullanılacak olan teminat türleri ve bu teminatların hesaplama yöntemlerinin uygulanmasıyla birlikte TGH uygulamasının da sisteme entegre edileceğini belirterek, TGH’nin işlevine ilişkin şunları paylaştı:
“TGH işlevi ise şu şekilde olacak. Bir piyasa katılımcısının VEP’te tanımlanan teminatlarının yetersiz kalması durumunda temerrüt eden piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payına başvurulacaktır. Temerrüt eden piyasa katılımcısının temerrüt garanti hesabı katkı payının yetersiz kalması durumunda diğer piyasa katılımcılarının temerrüt garanti hesabı katkı payları kullanılarak ilgili mali risk bertaraf edilecektir.”
Öte yandan, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında Elektrik Piyasası Dengeleme Uzlaştırma Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle VEP’e ilişkin tanım, teklif, fiyat, teklif eşleşmesi ve ticari işlem onayı gibi teknik hususlar da Yönetmeliğe işlenerek yürürlüğe alındı.