Dünyanın sunduğu 1 yıllık doğal kaynakların tüketildiği gün anlamına gelen Limit Aşımı Günü, dünyanın üretebileceği kaynaklarla insanların tüketimlerine bağlı olarak her yıl değişiklik gösteriyor.
AA muhabirinin GFN verilerinden derlediği bilgilere göre, dünyanın doğal kaynakları ve insanların kaynak tüketimi 1961’den itibaren hesaplanırken, insanlık ilk kez 1971 yılında dünyanın üretebildiğinden fazlasını tüketti. İlk Limit Aşım Günü o yıl 25 Aralık tarihinde gözlemlendi.
Kovid-19 salgını sürecindeki kısıtlamalarla doğal kaynak kullanımının azaldığı 2020 yılı haricinde, hemen her yıl Limit Aşım Günü daha erken bir güne tekabül etti. Şimdiye kadar yapılan limit aşımları nedeniyle insanlık geleceğe toplam 19 yıllık ekolojik kaynak borçlandı.
1,75 gezegenlik tüketim
Bu yıl kayıtlara Limit Aşım Günü olarak geçen 28 Temmuz, şimdiye dek kaydedilenler arasında en erken tarih oldu. Dünyanın bir yıllık kaynaklarının en hızla sona erdiği yıl olan 2022’de doğal kaynaklar 156 gün erkenden tükendi.
GFN’nin, Birleşmiş Milletler istatistiklerine dayandırdığı veriler, insanların 2022 yılında ekosistemlerin yenileyebileceğinden tam yüzde 75 daha fazla doğal kaynak kullanmış olacağını ortaya koyuyor. Buna göre insanlar bu yıl 1 değil 1,75 gezegen varmış gibi bir tüketim gerçekleştirmiş olacak.
Türkiye’nin limit aşım günü 22 Haziran
Biyokapasite, yani doğal kaynaklar açısından en zengin ülkelerin başında sırasıyla 1,8 milyar global hektar (gha) ile Brezilya, 1,3 milyar gha ile Çin, 1,1 milyar gha ile ABD ve 979 milyon gha ile Rusya geliyor. Ancak bu ülkelerdeki limit aşım günleri de yıl bitmeden önceki tarihlere tekabül ediyor.
Brezilya’nın limit aşım günü 12 Ağustos, Çin’in 6 Şubat, ABD’nin 13 Mart olarak belirlendi.
107 milyon gha’lık biyokapasitesiyle dünya ülkeleri arasında 19. sırada yer alan Türkiye’nin limit aşım günü ise 22 Haziran oldu.
Tüm ülkeler arasında biyokapasite açısından en fakir ülkelerin başında, 24,4 bin gha ile Güney Pasifik ülkelerinden Cook Adaları gelirken, onu, 53,4 bin gha ile Barbados ve 58,3 gha ile Saint Lucia olmak üzere iki Karayip adası takip ediyor.
Toplam 185 ülkeden yalnızca 51 ülkenin biyokapasite rezervi mevcutken, geriye kalan 134 ülke kaynak kıtlığıyla karşı karşıya. Dünya nüfusunun yüzde 72’sini oluşturan bu ülkeler, ürettikleri doğal kaynaktan daha fazlasını tüketiyor.
Gidişatı tersine çevirmek mümkün
Doğal Hayatı Koruma Vakfından (WWF) yapılan açıklamada, küçük değişikliklerle Limit Aşım Günü’nün ertelenebileceği belirtildi. Alınabilecek en etkili önlemlerden birinin otomobil kullanımını azaltmak olduğu vurgulanan açıklamada “Otomobil kullanımı kaynaklı karbon ayak izi yüzde 50 azaltılıp, bu mesafenin üçte biri toplu taşıma, kalanı da yürüyerek veya bisikletle katedilirse Dünya Limit Aşım Günü 13 gün ötelenebilir.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Dünyada gıda israfı yarı yarıya azaltılırsa Limit Aşım Günü’nün 13 gün daha ileri kaydırılabileceği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Aşırı sıcaklıklar ve buna bağlı artan orman yangınlarıyla mücadele ettiğimiz bu dönemde kaybettiğimiz ormanları geri kazanarak da bu gidişatı yavaşlatabiliriz. Tüm dünyada 350 milyon hektar orman alanı geri kazanılırsa bu tarihi 8 gün erteleyebiliriz. Bu da geri kazanılacak her 45 milyon hektar orman alanı ile Limit Aşım tarihinin 1 gün ötelenebileceği anlamına geliyor.”
Açıklamada görüşlerine yer verilen WWF Türkiye Genel Müdürü Aslı Pasinli de “Ülkemizde bir yandan kuraklık, öte yandan sellerle yoğun bir şekilde hissetmeye başladığımız iklim krizi, yetkililerin hızlı ve kararlı adımlar atmasını gerektiriyor.” yorumunu yaptı.
AA