Başbakan Ahmet Davutoğlu, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği (TESKOMB) tarafından ATO Congresium’da düzenlenen “Yeni Türkiye Buluşması” programına katıldı.
Toplumun her kesimiyle buluşmaktan büyük mutluluk duyduğunu ama bazı kesimlerle buluşurken özel bir heyecan ve muhabbet hissettiğini ifade eden Davutoğlu, esnaf ve sanatkarlarla buluşurken de bu heyecan ve muhabbeti duyduğunu söyledi.
Esnaflarla bir araya geldiğinde esnaf olan babasının kültürünü ve ahlakını gördüğünü belirten Davutoğlu,başbakan olduktan sonra esnaflarla üç kere bir araya geldiğinin, bugünkü buluşmanın dördüncü olduğunu kaydetti.
Ahi Evran’ın Anadolu topraklarında esnaf ve sanatkarların ilkelerini ve ahlakını oluşturduğuna dikkati çeken Davutoğlu, Allah’tan Ahi Evran’ın mirasına sahip çıkmayı kendilerine nasip etmesini diledi.
Davutoğlu, bir süre önce Üsküp’te Ahi Evran geleneğinin sürdüğü çarşıyı gezmesinin ardından ertesi gün Edirne’de esnafın helal rızık için besmele ile işyerlerini açışına tanıklık ettiğini anımsatarak, “Bizim medeniyetimiz, bizim kültürümüz, bizim irfanımız derken biz, o dualarla açılan dükkanları kastediyoruz. Akşama kadar alın teriyle eve helal rızık götürmek için çaba sarf eden o değerli esnafları hatırlıyoruz” dedi.
‘Ahlakın sınandığı yer çarşılardır’
Ne kadar büyük alışveriş merkezi yapılırsa yapılsın, bu büyüklüklerin ancak Ahi Evran’ın ahlakının üstlenilmesiyle önem kazanacağını ifade eden Davutoğlu, şunları kaydetti:
“Trabzon’da daha önceki ziyaretlerimden tanıdığım üç nesildir kunduracılık ile uğraşan Alpaslan Bakır’ın dükkanını ziyaret ettim ve onunla kucaklaştım. Çünkü üç nesildir bir geleneği sürdüren o genç kardeşimi alnından öptüm. Aslında onunla kucaklaşırken baba geleneğini sürdüren bütün esnaflarımızla ve her birinizle kucaklaştık. Bilgi, ilim eskiden külliyelerde şimdi üniversitelerde okutulur ama ahilik ve ahlak, davranışlarda adab-ı muaşeret ancak pazarda, çarşılarda ve esnaf ilişkileri içinde öğrenilir. İster mal alın ister mal satın ahlakın sınandığı yer çarşılardır.”
‘Gördüğüm şey şu oldu, esnaf yalan söylemez’
Anadolu’da medeniyeti kuran ulu erenlerin, ahlakı, Ahi Evran ile çarşılarda, hanlar, pazarlarda inşa ettiğini belirten Davutoğlu, şöyle konuştu:
“Ben bu açıdan kendi şahsi tecrübemden işaretle söylüyorum; emin olun iyi okullarda okudum hamdolsun, babamızın esnaflıktan temin ettiği imkanlarla. İki bölüm bitirdim, yüksek lisans ve doktora yapma imkanım, ilimde profesörlüğe kadar gelmem nasip oldu ama bütün eğitim silsilesinden öğrendiğimden daha fazlasını babamın dükkanına gittiğimde onun komşularıyla ilişkilerinde, onun insani temasta kurduğu o derin muhabbette gördüm. Hala gözümün önünden gitmeyen, iki prensibi bana çocuk yaşımda nakşeden bir olaydan bahsetmek istiyorum. Ortaokul 1. sınıftaydım, okuldan babamın dükkanına giderken bir hana girdim. Yerde 50 lira buldum ve götürdüm babama teslim ettim. Babam ‘Oğlum etraftaki dükkanlara sordun mu’ dedi. Ben ‘Hayır’ deyince, ‘Şimdi git ve etraftaki dükkanlara tek tek sor, bulamazsan geri getir’ dedi. Gittim bütün dükkanları acaba para düşüren var mı diye tek tek dolaştım. Hiç kimse ‘Parayı ben düşürdüm’ demedi. Benim orada gördüğüm birinci prensip; ben onlardan parayı düşürdüğüne dair bir belge istememiştim, rahatlıkla bir tanesi ben düşürdüm diyebilirdi ama gördüğüm şey şu oldu, esnaf yalan söylemez. Babam, ‘Git sor’ dediğinde esnafın yalan söylemeyeceğini biliyordu.”
‘Esnaf kültürüne her zamankinden daha fazla ihtiyaç var’
Hanların, pazarların ve çarşıların birbirlerine güvenen bir iç dünyaya sahip çevreler olduğunu ifade eden Davutoğlu, çocukluk dönemlerinde ikinci öğrendiği hususun esnafın bir söz verdiğinde yerine getirmesi olduğunu söyledi.
Davutoğlu, “insan olana sözün yeterli olacağını” dile getirerek, babasının Anadolu’nun çeşitli şehirlerinden gelen yüklü siparişleri hiçbir senet olmadan gönderdiğini, esnaf geleneğinde sözün senet yerine geçtiğini vurguladı.
“Esnaf, ilişki kurduğunda konjonktüre ve geçici bir şekilde çıkara bağlı olarak kurmaz, ilişki kurduğunda dünya ve ahiret kardeşliği için kurar. Ne zaman babamın eski dostlarından birine rastlasam babamın yüzü, çehresi gözümde belirir” diyen Davutoğlu, modern dünyada büyük alışveriş merkezleriyle söz konusu değerleri unutmaya başlandığına ama TESKOMB’un, düzenlediği etkinliklerle bu değerleri hatırlattığını söyledi.
Esnaf kültürüne her zamankinden daha fazla ihtiyaç olduğunu dile getiren Davutoğlu, esnafın hem ortak değeri yaşattığını hem de zorluklar karşısında ortak hareket etme erdemini gösterdiğini vurguladı.
‘Bir daha bu ülke esnafı, yazar kasa fırlattığı 2001-2002 şartlarına dönmeyecek’
Davutoğlu, esnafın sözü senet olduğu için en zor anlarının borç ödeme anları olduğunu belirtti.
Esnaf kültürü içindeki “var parası, yok parası” kavramına değinen Davutoğlu, “Yani var olduğu dönemlerde yanınızda tuttuğunuz para, işiniz, haliniz iyiyken, bir de ‘birgün yokluğa düşersem’ diye kenarda tuttuğunuz yok parası. İşte TESKOMB yok parasını sizin için topluyor, tutuyor ve gerektiğinde zora, dara düştüğünüzde size yardıma geliyor. TESKOMB’a teşekkür ediyoruz. Bizde size şu taahhütte bulunuyoruz, yok parası söz konusu olduğunda TESKOMB ne kadar yanınızdaysa şefkatli ve merhametli Türkiye Cumhuriyeti Devleti ve hükümeti de yanınızda olmaya devam edecek” diye konuştu.
Davutoğlu, başka her şeyden kısılabileceğini, tasarruf yapılabileceğini, ancak esnafın huzurundan ve refahından kısıntı ve tasarruf olamayacağını söyledi.
Başbakan Davutoğlu, “Siz bu toplumun orta direğisiniz, siz çok geniş kitlelerle toplumun huzurunu ve bekasını temsil ediyorsunuz. Helal rızık kavramını hayatınızda daim kılarak, herkese yaşayan bir ders veriyorsunuz. Sizlerin her zaman yanınızda olacağız. Hiç merak etmeyin, bir daha bu ülke esnafı, yazar kasa fırlattığı 2001-2002 şartlarına dönmeyecek” dedi. 2002’de faizin yüzde 56 olduğunu, yüzde 12 sübvansiyon yapıldığını, esnaftan yüzde 47 faiz alındığını hatırlatan Davutoğlu, şimdi yüzde 50 sübvansiyon ile yüzde 4-5 civarında faizlere kadar düşüldüğünü belirtti.
Davutoğlu, 2002’de kredi kullanan esnafın sayısının 63 bin civarında olduğunu ve bunun giderek düştüğünü, buna karşın 2014’te 317 bin kredi kullanan esnafın bulunduğunu, toplamda 1 milyon 100 bin esnafın kredi kullandığını dile getirdi.
‘2015 bütçesi bereketli bir bütçe olacak’
Başbakan Davutoğlu, “Kredi tutarının toplamı 2002’de 153 milyondu, şimdi 12,5 milyar 2014’te kullanılan, yani 81 kat arttı. İşte bereket bu. 1990’lı yıllarda, 2001 krizi öncesinde, koalisyon hükümetleriyle hortumlanan bankalarla ‘görev zararı’ denilip içi boşaltılan bankalarla, çile altında ezilen esnafımızın durumu, vatandaşından topladığı vergileri en titiz şekilde kullanarak, toprağımızı ülkemizi çarşımızı bereketlendiren AK Parti zihniyeti arasındaki farkta bu” şeklinde konuştu.
Son 12 yıl içinde büyük petrol kaynakları keşfedilmediğine ve Avrupa’da olduğu gibi yüz milyarlarca dolar kendilerine verilmediğine dikkati çeken Davutoğlu, “Çünkü biz esnafımızdan aldığımız vergileri, şirketlerimizden aldığımız vergileri kendi babalarımızdan gördüğümüz esnaf ahlakıyla en iyi şekilde kullanıp, Allah bunlara hiç bir haram bulaştırmasın diye duayla, niyazla bütçemizi açıyoruz, bağlıyoruz. 2015 bütçesi bunun için bereketli bir bütçe olacak inşallah” açıklamasında bulundu.
2002’de 31 bin şirket açıldığını, çoğunun daha sonra kapandığını anımsatan Davutoğlu, geçen sene kapanan şirketlerde bin 529 azalma olduğunu, açılanlarda ise 7 bin 737 artış bulunduğunu vurguladı.
Davutoğlu, otomobil satışlarının 2002’de 31 bin olduğunu, geçen sene 665 bine yükseldiğini, belli bir hayat standardının toplumun her yerine sirayet ettiğini söyledi.
‘Kredilerin açılması talimatını verdim’
Esnafa müjdeler vereceğini belirten Davutoğlu, Halk Bankası Genel Müdürü Ali Fuat Taşkesenlioğlu’na kredilerin açılması talimatında bulunduğunu bildirdi.
Davutoğlu, “Kaybolmaya yüz tutmuş mesleklere faizsiz kredi verilecek. Bu meslekleri yaşatmak eğer bizim için bir görevse, sadece görev değil, emanetse, o mesleklerin kaybolmaması bizim için kültürel mirassa, kredide faiz düşünülebilir mi? Bu mesleklerde çalışana faizsiz kredi verilecek” ifadelerini kullandı.
Başbakan Davutoğlu, “Biz, ustalık mertebesine gelmiş kardeşlerimize özel bir imkan tanıyalım dedik. 3 yıl ustalık belgesi olup, yeni işyeri açmış olan kardeşlerimize faizsiz kredi vereceğiz. Yola çıkana, yolun hayırlı olsun demek gerek. Ona bereket olsun, hayrolsun, yolun ve helal rızkın bereketli olsun diyebilmek için faizsiz kredi vereceğiz” müjdesini verdi.
‘Sizi gittikçe cesamet kazanan ve büyüyen yapılar karşısında kesinlikle ezdirmeyeceğiz’
Davutoğlu, bu sene 600 milyona çıkarılan Halk Bankası kredilerinin faizlerini karşılama miktarının, “yüz milyon artırılması” önerisi geldiğini belirterek, “Ben bununla da yetinmedim, 150 milyon artırıyoruz” ifadesine yer verdi.
Bu konuda gerekli talimatı verdiğini bildiren Davutoğlu, esnafın bütün kredileri kullanacak potansiyeli oluşturmasını diledi. Davutoğlu, kullanılacak kredinin bu yolla önümüzdeki yıl 3,5-4 milyara yaklaşacağını, toplamda kullanılacak kredinin 17 milyara ulaşacağını kaydetti.
Başbakan Davutoğlu, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun’un TBMM Genel Kurulu’nda görüşüldüğünü hatırlatarak, esnaf ve sanatkar kültürünün devamı için perakende ticarette ne tedbir alınması gerekiyorsa aldıklarını ve bu düzenlemeleri Kanun’a koyduklarını söyledi. Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu bizim için bir prensip meselesidir. Sizi gittikçe cesamet kazanan ve büyüyen yapılar karşısında kesinlikle ezdirmeyeceğiz. Alışveriş merkezi açılması kriterlerini değiştirdik ve her alışveriş merkezinde esnaf ve sanatkarımıza en az yüzde 5 pay yer ayrılması zorunluluğu getirdik. Kaybolmaya yüz tutmuş mesleklere de bunun içinde binde 3 pay yer ayırdık. Her alışveriş merkezinde onlara da yer ayrılacak ve bu esnaf ve sanatkarlara ve kaybolmaya yüz tutan mesleklere ayrılan yerlerde kira diğerleri gibi olmayacak, rayiç bedelin 4’te 1’i kira alınacak, daha fazla değil.”
Büyük ölçekli üretimlerin indirimlerine düzenleme
Başbakan Davutoğlu, sürekli indirimler yapılarak, esnaf ve sanatkarlar aleyhine oluşan rekabet şartlarını ortadan kaldıracaklarını belirterek, büyük ölçekli üretimler üzerinden sık sık yapılan indirimlerle esnafın rekabet etmesinin zorluğu dolayısıyla bu konuya da düzenleme getireceklerini kaydetti.
Esnaf ve sanatkarların çalışma saatlerinin belirlenmesinde, günlük hayat ritmleri göz önüne alınarak düzenleme yapıldığını anlatan Davutoğlu, esnaf ve sanatkar birlikleri ve odalarının alışveriş festivalleri düzenleyerek, üyelerinin daha geniş pazarlara açılması için imkan tanıyacağını ifade etti.
Esnaf siciline kayıtta ustalık belgesiyle ilgili çıkan sıkıntıların giderileceğini de söyleyen Davutoğlu, “G-20 dönem başkanlığımızda, esnaf ve sanatkar, ahi evran kültürünü dünyaya tanıtabilmek için KOBİ’lere özel bir gündem ayırdık ve KOBİ’ler üzerinde derin irfana sahip Türk esnaf kültürü inşallah dünyaya tanıtılacak” diye konuştu.
Başbakan Davutoğlu, yükselen yeni Türkiye’nin en büyük gücünün, esnaf ve sanatkarlar olduğunu belirterek, “Gezi provokasyonlarında olduğu gibi bütün provokasyonlara dimdik karşı duran, her zaman istikrarın ve yeni Türkiye’nin yanında duran TESKOMB yetkililerine ve bütün esnaf ve sanatkarlarımıza teşekkür ediyorum” dedi.
Programa Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Gümrük ve Ticaret Bakanı Nurettin Canikli, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Öznur Çalık, TESKOMB Genel Başkanı Abdülkadir Akgül, TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken katıldı.