Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki varlığı ve faaliyetlerinin arttığına yönelik endişe ve eleştiriler özellikle komşu ülkeler ve ABD nezdinde artarken, Pekin yönetimi “komşularını çifte standart” uygulamakla suçluyor.
Başta Filipinler olmak üzere Çin’in güneydoğu komşuları, bölgedeki Nanşa adaları ve çevresinde bu ülkenin faaliyetlerinden rahatsızlıklarını dile getiriyor. Pekin yönetimi ise bu adalar üzerindeki egemenliğinin “tartışılmaz” olduğunu savunuyor. Bölgedeki kıta sahanlığı ve deniz ihtilaflarında belirli dönemlerde açıklamalarda bulunan ABD’de de Çin’in Güney Çin Denizi’nde kurduğu adacıklarla hattını güçlendirdiğini savunuyor.
Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da hafta başı düzenlenen 26. ASEAN toplantılarında Güney Çin Denizi’ndeki ihtilaflı adalar ve kıta sahanlığı tartışmaları tekrar gündeme gelmiş ve Çin’in bölgedeki tutumu birçok lider tarafından eleştirilmişti. Bu eleştirileri sıklıkla reddeden ve bölgede Çin’in de hakkı olduğunu savunan Pekin yönetimi, bölgede yaptığı çalışmaların “doğal hakkı” olduğunu ifade ediyor.
Güneydoğu Asya’daki en büyük bölgesel kuruluşlardan olan ASEAN, Filipinler, Malezya, Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Myanmar, Singapur, Tayland ve Vietnam’dan oluşuyor.
Şanghay Sosyal Bilimler Akademisi’nden okyanus stratejileri uzmanı Prof. Dr. Cin Yongming, AA’ya yaptığı açıklamada, Çin’in birçok ülkeyle komşu olduğunu hatırlatarak, bu durumu “coğrafi bir dezavantaj” olarak nitelendirdi.
Çin’in okyanuslardaki komşularıyla “egemenlik tartışmaları” yaşadığına değinen Cin, bu sorunların son dönemde Güney Çin Denizi’nde yoğunlaştığını belirtti.
Ülkesinin bu alandaki en önemli uzmanlarından olan Cin, Güney Çin Denizi sorununun, egemenlik tartışmaları, doğal kaynakların işletilmesi, ASEAN üyesi ülkeler arasındaki fikir ayrılıkları ve askeri faaliyetleri içerdiğini aktardı.
“ABD kıyı ülkelerinin izni olmadan askeri faaliyette bulunmak istiyor”
Güney Çin Denizi’ndeki ihtilafların altında yatan esas fikir ayrılığının askeri tatbikat ve benzeri faaliyetlerin, “kıyı ülkelerin onayıyla mı yoksa tek taraflı mı yapılması gerektiği” yönünde çıktığına dikkati çeken Cin, “ABD, Güneydoğu Asya’da Çin’in de aralarında olduğu kıyı ülkelerinin izni olmadan özgür bir şekilde askeri faaliyette bulunabileceğini savunuyor” ifadesini kullandı.
Okyanus stratejileri uzmanı Cin, Çin’in kendi kıyısına yakın bölgede yürütülen askeri faaliyetlerin, kendi egemenlik ve ülke savunmasını ilgilendirdiğinin altını çizerek, “BM’nin mevcut Deniz Hukuku Sözleşmesi çerçevesinde Çin ve ABD arasındaki bu fikir ayrılığına net bir çözüm bulmak imkansız, zira ABD, bu sözleşmeyi henüz onaylamadı” diye konuştu.
Çin, Güney Çin Denizi’nin büyük bir bölümü üzerinde hak iddia ederken, Pekin yönetimi ASEAN ülkeleri tarafından toprak iddialarını güçlendirmek ve askeri kullanım için denizde yapay adacıklar oluşturmakla suçlanıyor.
ASEAN ve Çin, 2002’de Güney Çin Denizi’ndeki ihtilaflı konularda tarafların tutumlarını belirleyecek bir deklarasyon imzalamış, ancak angajman kuralları hakkında mutabakata varamamıştı.
Çin’in, Güney Çin Denizi’nde komşularıyla yaşadığı sorunların yanı sıra Doğu Çin Denizi’nde Japonya ile de kıta sahanlığı ihtilafları ve egemenlik tartışmaları yaşıyor.