TÜRKİYE ekonomisinin makro anlamda en güçlü olduğu alanların biri olan bütçe dengesi 2016’da yaşanan darbe girişiminin etkilerini azaltmak için alınan önlemlerle kısmen bozulmaya başladı.
Bunun yanı sıra başta Kuzey Irak ve Suriye olmak üzere jeopolitik gelişmeler nedeniyle güvenlik harcamalarında planlanan artış da bu etkiyi tetikledi. 24 Haziran seçimleri öncesi atılan adımlar ise harcamalar tarafındaki yükselişin hızlanmasına neden oldu.
Hükümet seçim öncesi emeklilere sağlanan ikramiyeler ve kamu çalışanlarına yapılan ek ödemeler başta olmak üzere harcamaları kalıcı olarak artıracak politikalara da yöneldi. Tüm bu gelişmelerin yanı sıra iç tüketimde beklenen ve kısmen başlayan yavaşlama eğilimi de bütçe gerçekleşmeleri açısından yakından takip ediliyor.
Yeni Ekonomi Programı (YEP) adıyla ilan edilen Orta Vadeli Program’da 2018 yılında bütçe açığının 72.1 milyar TL olarak gerçekleşmesi, GSYH’ya oran olarak ise açığın yüzde 1.9 olması öngörülüyor.
YEP’e göre bütçe açığının önümüzdeki yıl 80.6 milyar TL’ye yükselmesi, GSYH’ya oranının ise yüzde 1.8’e gerilemesi bekleniyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre 2017 Eylül ayında 6.4 milyar TL açık veren bütçe, bu yıl Eylül’de 6 milyar TL açık verdi. 2017 Eylül’de 2 milyar TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2018 Eylül’de 4.3 milyar TL faiz dışı fazla verildi.
Verilere göre Eylül’de bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 27.4 artarak 61.1 milyar TL olurken giderler ise yüzde 23.3 artarak 67 milyar TL olarak gerçekleşti.
Eylül’de vergi gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17.7 artarak 49.2 milyar TL oldu.
Vergi türleri itibarıyla Eylül’de kurumlar vergisi yüzde 159.9 artarak 1.7 milyar TL, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 58.6 artışla 1.6 milyar TL, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 55.6 artışla 12.9 milyar TL, gelir vergisi yüzde 30.8 artışla 11.5 milyar TL oldu.
Özel tüketim vergisi Eylül’de yüzde 15.9 azalarak 10.8 milyar TL, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 10.3 azalarak 5 milyar TL oldu.
OCAK-EYLÜL DÖNEMİ
Öte yandan yılın ilk dokuz ayında faiz dışı fazla bir önceki yıl 15 milyar TL iken, bu yıl 3.7 milyar TL’ye geriledi.
İlk dokuz ayda bütçe gelirleri yüzde 19.8 artarak 546.8 milyar TL olurken, giderler ise yüzde 23.6 artarak 603.5 milyar TL olarak gerçekleşti.
İlk dokuz ayda vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.2 artarak 459.4 milyar TL oldu.
Gelirler tarafında dahilde alınan katma değer vergisi tahsilatı ilk dokuz ayda yüzde 11.3 artış gösterirken, ithalde alınan katma değer vergisinde aynı dönemde artış yüzde 31 oldu.