İzmir’in Buca ilçesinde yaşayan emekli resim iş öğretmeni ve taş koleksiyoneri Alibeke Özkan, doğal taş ve mineral incelemeleri sırasında tarihi değiştirecek bir gerçeğin ortaya çıkmasına neden oldu. 2003 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Buca’da yaptığı parkta yürüyüşe çıkan Özkan, yerde parıldayan yeşil bir taş fark etti. Yaptığı incelemede bulduğu taşın balta olarak kullanılmak amacıyla yontulduğunu fark eden Özkan, arkeolojik bir kalıntı bulduğunu fark ederek İzmir Arkeoloji Müzesi’ne başvurdu. Müze görevlileri bulunan taşla birlikte parkta tarama çalışması başlatınca, bölgede balta ve kemiklerden oluşan pek çok arkeolojik kalıntı daha bulundu. Parkta bulunan toprağın Yeşilova’dan alındığı anlaşılınca bölgede 2005 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü ortak girişimiyle Prof. Dr. Zafer Derin başkanlığında kazı çalışmaları başladı. Kazı çalışmalarının ardından İzmir’in bilinen en eski yerleşim yeri Yeşilova Höyüğü keşfedilmiş oldu ve İzmir’in 5 bin değil aslında 8 bin 500 yıllık bir tarihi olduğu ortaya çıktı. İzmir’in bilinen tarihini değiştiren Özkan, “Böylelikle İzmir yaşlanmış oldu. Tarihe yeni bir pencere açıldı” dedi.
‘O TAŞI GÖRMESEYDİM APARTMANLAR DİKİLECEKTİ’
İlginç bir tesadüf yaşadığını anlatan Özkan, “İzmir’in tarihinin değişmesine vesile olduğum için kendimle gurur duyuyorum. Bu bir tesadüftü ve dikkatli olmama, sanattan anlamama bağlıydı. Böyle bir şey olduğunu hayal edemezdim ama buna katkı sağladığım için çok mutluyum. Yeşilova Höyüğü sadece İzmir değil tüm Ege’nin tarihi hakkında bilgi veriyor. Eğer ben o taşı görmeseydim oralara çim ekilecekti, apartmanlar dikilecekti. Böyle bilgilere de ulaşmamız mümkün olmayacaktı” diye konuştu.
‘FARK ETMEM ZOR OLMADI, İLGİMİ ÇEKTİ’
1986 yılında İzmir’e yerleştiğini anlatan Özkan, “2003 yılında bir akşam yürüyüşe çıktığımda Büyükşehir tarafından yapılmakta olan parkta yürürken, kenara başka bölgelerden getirilmiş toprakların döküldüğünü gördüm. Toprakların içinde yeşil bir taş buldum. Yaptığım incelemede bu taşın düzgün yontulmuş bir taş balta olduğunu öğrendim. Sanat tarihi okuduğum için bunu fark etmem zor olmadı. İlgimi çekti. Aynı bölgeden seramik parçaları, kesici taşlar, midye kabukları gibi malzemeler buldum. Onları İzmir Arkeoloji Müzesi’ne götürdük” dedi.
‘HAYRET ETTİLER’
Daha sonra bulduğu taşla ilgili çalışmaların başlatıldığını ifade eden Özkan, “Arkeologlar götürdüğümüz parçalara hayret ettiler. İzmir’in yaşının bu taşlarla artacağını tahmin ettiler. Daha sonra tarama çalışması başlatıldı. Yazışmalar devam etti toprakların nereden alındığı incelendi. Toprakların alındığı noktada kazılar yapılınca Yeşilova Höyüğü keşfedildi. Kazılardan bulunan bulgular, Ankara’da karbon testine gönderildi. İzmir’in yaşının 8 bin 500 olduğu tescillendi. Ben de Yeşilova Höyüğü’nün bulunmasına katkı sağlamış oldum” ifadelerini kullandı.
DHA