Dünyanın yuvarlak olduğu konusunda artık bazı istisnalar hariç herkes hemfikir. Ancak dünyanın bütününü gösteren haritalar zorunlu olarak düz zeminlere çiziliyor. Hepimiz ilkokulun ilk yıllarından başlayarak dünyanın hangi kıtası nereye düşer, hangi ülke ne büyüklüktedir bu haritalardan öğreniriz. Ancak sıkı durun, şimdi öyle bir bilgiyle karşı karşıyayız ki; bu bilgi bize bugüne kadar dünya haritaları hakkında öğrendiğimiz ve gördüğümüz her şeyin yalan olduğunu söylüyor. Üstelik bu bilgi öyle derin bir bilimsel çalışmaya falan değil sadece basit bir mantık hesabına dayanıyor.
Bilginin kaynağı ülkelerin gerçek yüzölçümleriyle dünya haritası üzerinde kapladıkları yerin hiç de birbiriyle orantılı olmadığını söyleyen bir gazeteci. Bu gazeteci Hürriyet’ten Savaş Özbey.
Özbey Gazetesi’nde yer alan yazıda dünya haritasıyla ilgili şu ilginç bilgileri veriyor:
“Türkiye’nin yüzölçümü yaklaşık 800 bin kilometrekare. Mısır bizden büyük: 1 milyon kilometrekare. Fransa ise daha küçük: 650 bin kilometrekare. Yani Mısır neredeyse Fransa’nın iki katı. Ama aç haritayı bak, Fransa’yla eşit çiziyorlar! Çiziyorlar diyorum çünkü üfürük. Astronot olsanız, dünyaya uzaydan baksanız gerçek bu değil.”
Ülkelerin yüz ölçümlerinin dünya haritasında kapladıkları yer ile doğru orantılı olmadığına ilişkin örnekleri, “ABD ve Rusya adeta üzerlerine büyüteç tutularak çizilmişken Güney Amerika ülkeleri ile Pakistan ve Hindistan haritada gerçekte olduğundan çok daha küçük gösteriliyor” diye çoğaltan Savaş Özbey çarpıcı rakamların yer aldığı yazısını şu ifadelerle sürdürüyor:
“Haritacılık, dünya üzerinde kalmış son ırkçı bilim olabilir mi? Ve bu kadar büyük bir yalan, bütün dünyadan nasıl saklanır?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın meşhur sözünü duymuşsunuzdur: “Dünya 5’ten büyüktür.”
Şaka gibi! Şu anda Afrika turunda.
Duraklarından biri Tunus. Yüzölçümü daha büyük olmasına rağmen haritaya bak; İngiltere’den daha küçük!
Bak sırasıyla Fransa, ABD, Rusya, İngiltere…
Yani bu dünya 5’ten kaç kat büyük?”
İlginç ama bilimsel açıklaması var
İlginç değil mi?
Gerçekten ülkelerin yüzölçümleriyle haritadaki yerlerine baktığımızda büyük mantık hatalarını hemen görmek mümkün.
Peki bize dünyayı yanlış gösteren bu büyük hata neden kaynaklanıyor?
Bu hata 16. yüzyılda oluşturulmuş Mercator Projeksiyonu’na dayanıyor. Ama bu büyük ölçüde zorunlu bir hata çünkü kutuplardan basık bir küre olan dünyanın haritası çıkarılırken şeklinden kaynaklanan sapmaların ortaya çıkması normal. Konuyu İTÜ Dergi’den alıntıladığımız şu satırlarla biraz daha açabiliriz:
“Hadi lise coğrafya derslerine geri dönelim ve dünyanın şekli hakkındaki temel bir bilgiyi hatırlayım. Dünya, geoid adı verilen ‘kutuplardan basık, ekvatordan şişkince’ bir şekle sahiptir. Dolayısıyla, dünyanın iki boyutlu bir kağıda çizimi aktarılırken elbette ki çarpıklık oluşacaktır; önemli olan bu çarpıklığın boyutları. Dünya haritalandırılırken, projeksiyon adı verilen bazı matematiksel yöntemler kullanılır. Bu projeksiyonlar kendilerine belirli bir sabit kabul ederek, diğer değişkenlerin bu sabit üzerinden boyutlandırılması esasına dayanır ve bu şekilde haritalar elde edilmeye çalışılır. Yapılacak yerin haritası ne kadar büyürse, çarpıklık o kadar artar ve dolayısıyla da göreceli büyüklükler giderek sapmaya başlar. Bugün bizim genel olarak kullandığımız dünya haritalarında kullanılan projeksiyona Merkatör projeksiyonu adı verilir. Projeksiyonun adı 1512 ile 1596 yılları arasında yaşamış ünlü kartograf ve doğa bilimci Gerard de Kremer, nam-ı diğer Gerardus Mercator’dan gelir. Mercator, 1569 yılında yaptığı dünya haritasında yepyeni bir projeksiyon yöntemi kullanmıştır. Bu yöntem ve harita standart bir yöntem haline gelmiştir. Öyle ki yaklaşık 400 yıl boyunca üstüne yeni bir projeksiyon yöntemi gelmemiştir. Gerardus Mercator öyle bir projeksiyon yöntemi bulmuştur ki, denizcilik açısından haritaların kullanımını çok kolaylaştırmıştır. Çünkü yaptığı boyutlandırılmalar, meridyenlerin ve enlemlerin birbirini dik ve eş boylarda kesmesi esasına dayanır. Bu yöntem bir çok hesaplamayı, rota ve güzergah hesabını çok kolaylaştırmıştır fakat haritanın bir kusuru vardır o da kutuplara yaklaştıkça çarpıklık giderek artmaktadır. Normalde Avustralya’nın 3’te 1’i olan Grönland’ın, bu projeksiyona göre bu koca kıtadan daha büyük olması sonucunu doğurur.”
Kaynak: http://dergi.ituieee.com/kulturel/her-seyin-yalan-oldugu-harita-merkator-projeksiyonu