Milliyet’ten Mithat Yurdakul’un haberine göre Hava kirliliğine çözüm getirme iddiasıyla faaliyet gösteren İngiltere merkezli şirketin, Türk boğazlarında usulsüz para topladığı öne sürüldü.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın uyarısına göre Marmara Corporation adlı şirket, Montrö Boğazlar Sözleşmesini dayanak göstererek, Türk Boğazları’ndan geçiş yapan gemilerden para istediği iddia edildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, usulsüz para toplandığı iddiaları üzerine şirket hakkında suç duyurusunda bulundu.
Milliyet’in aldığı bilgiye göre, Marmara Corporation adıyla gönderilen e-posta mesajıyla, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ndeki bazı maddeler dayanak gösterilerek, Türk Boğazları’ndan geçiş yapan gemilerden, emisyon harcı adı altında ücret talep edildi.
‘Yasal dayanağı yok’
E-postalarda, Çanakkale ve İstanbul boğazlarından geçiş yapan gemilerin, geçiş yaptıktan sonraki beş iş günü içerisinde firmaya ödeme yapmamaları halinde yüzde 3 oranında faiz işletileceği, 15 iş günü sonrasında ise ödeme yapmayan ve firmayla irtibata geçmeyenler için cezai işlem başlatılacağı iddia edildi.
Bunun üzerine konu, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bildirildi. Sorunla ilgili Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü’nden yazılan yazıda, Marmara Corporation firmasının talep ettiği emisyon harcı ücretinin hiçbir hukuki dayanağının olmadığı, Türk Boğazları’nın hukuki statüsünü düzenleyen 20 Temmuz 1936 tarihli Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nde ve ulusal mevzuatımızda Türk Boğazları’ndan uğraksız ve uğraklı geçiş yapacak gemilerden alınacak ücret, vergi, resim ve harçlarının açıkça belirtildiği kaydedildi.
Suç duyurusu
Yazıda bunların devlet eliyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bağlısı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ve Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü’nce alındığı bildirildi. Şirket faaliyetlerinin Türkiye’nin siyasi itibarını zedelediği, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne ve ulusal düzenlemelere aykırı olduğu vurgulanan yazıda, denizcilik camiasını yanıltıcı mesajların, finansal mağduriyetlere de sebep olabileceği bildirildi.
Ayrıca aynı mesajda bazı cihazların tanıtımının yapıldığı, böylelikle yanıltıcı yönlendirmeler ile ticari kazanç elde edilmeye çalışıldığı ifade edildi. Şirketin para taleplerine yanıt verilmemesini isteyen bakanlık, firma hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu.
Anlaşmadaki ifadeler
Şirketin para talebine gerekçe gösterdiği 1936’da imzalanan Montrö maddelerinde şu ifadeler yer alıyor:
“Bağıtlı Yüksek Taraflar, boğazlarda denizden geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğü ilkesini kabul ederler ve doğrularlar. Bu özgürlüğün kullanılışı bundan böyle işbu sözleşme hükümleriyle düzenlenmiştir. Barış zamanında, ticaret gemileri, gündüz ve gece, bayrak ve yük ne olursa olsun, aşağıdaki 3. madde hükümleri saklı kalmak üzere, hiçbir işlem (formalite) olmaksızın, boğazlardan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır. Bu gemiler, boğazların bir limanına uğramaksızın transit geçerlerken, Türk makamlarınca, alınması iş bu Sözleşmesinin I sayılı Ek’inde öngörülen vergilerden ve harçlardan başka, bu gemilerden hiçbir vergi ya da harç alınmayacaktır. Bu vergilerin ya da harçların alınmasını kolaylaştırmak üzere, Boğazlar’dan geçecek ticaret gemileri, 3. maddede belirtilen istasyonun görevlilerine adlarını, uyruklarını, tonajlarını, gidecekleri yeri ve nereden geldiklerini bildireceklerdir. Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.”
‘Kendine göre raporlar hazırlıyor’
İngiltere merkezli olduğu belirtilen şirket, zehirli hava partiküllerini toplayıp geri dönüştürme iddiasında. Şirket, birtakım cihazlarla havadaki toksik parçaları iyonize ettiğini öne sürüyor. Cihaz pazarlama için şirketlerden para isteyen şirket, İstanbul’un hava kirliliğiyle ilgili kendine göre raporlar hazırlıyor ve boğazlarda hava konusunda yetkili olduğunu ileri sürüyor.