DİLEK ATLI
Yeşilçam kuşkusuz ayrı bir dünya… Siyah beyaz filmlerden renkli yapımlara uzanan bu dünyadan kimler geldi, kimler geçti… Bursa’da da birkaç kuşak, yerli ve yabancı filmleri, kışlık ya da yazlık sinema salonlarında izledi. Bir zamanlar, örneğin, Dilek ve Tayyare sinemalarını dolduranlar, o günlerin anılarını unutmamışlardır elbette. Bugün kentte çok sayıda sinema salonu bulunuyor. Son yıllarda çok sayıda sinema filmi ve belgesel çekildi kentte. Ayrıca, birçok diziye de oyuncu ve set verildi.
Peki ya bir zamanların Bursa sinemaları?…
Araştırmacı Ekrem Hayri Peker, son çalışmasında Bursa’da sinema kültürünü inceliyor. Peker, Bursa’nın kışlık ve yazlık sinema kültürüne dikkat çekerek, “1947 yılından 1980’lerin başına kadar süren 50 yıllık sinema tarihini, Bursa’nın merkez ve ilçelerinde birçok mekânı ziyaret ederek ve çok sayıda kişiyle görüşerek gerçekleştiriyorum. Araştırmalarımın sonuna geldim, yakın zamanda kitap olacak” dedi.
Günümüzde sinemanın, alışveriş merkezlerine sıkıştırılan ve tüketim unsuru haline getirilen salonlarda izleyiciyle buluştuğunu düşünen yazar, “Bursa, sinema salonları, makinistleri, oyuncuları, plato olarak kullanılan değerli mekanlarıyla bir devre imza attı. Kışlık ve yazlık sinemalarında sayısız izleyiciyi konuk etti ve bir kültür yarattı” diye konuştu.
‘ARŞİV OLUŞTURUYORUM…’
Özellikle fotoğraflar konusunda bir arşiv oluşturmaya çalıştığını vurgulayan Peker, birçok kişiyle görüştüğünü vurguladı. Peker, bugüne kadar gün yüzüne çıkmamış anılardan bazılarını şöyle aktardı:
“Bursa’nın eski sinemalarının olduğu mahallelerde yaşlılarla görüştüm. Yazlık sinemaları dolaştım. Fotoğraflar çektim. Birkaç tanesi yıkılmamış ama dükkan olmuş. İlginç olaylar da keşfettim. Bari Eşiyok adlı bir film dağıtıcısına ulaştım. Bursa’daki sinema sahiplerinden halen yaşayanlar var. Onlarla görüştüm. Kestel’deki bir film makinistine ulaştım. Bana seyyar sinemacılardan söz etti. Onları buldum. Araştırmalarım daha da derinleşti diyebilirim.”
‘Uludağ’ın sinemaya katkısı büyük’
Ekrem Hayri Peker, araştırmalarında birbirinden ilginç bilgilere ulaştığını söyleyerek, bazılarını paylaşıyor:
“Fikret Hakan, Murad’ın Türküsü filmini çekerken İnegöl İdman Yurdu ile hazırlık maçına çıkmış. Galibiyet golüne de imza attığını öğrendim. Yılmaz Güney, Zeyno filmini yaparken İnegöllülerle birçok hatıra fotoğrafı çektirmiş. Eski Şafak Sineması’nın yazlık bölümünün açılışı, 1947’de duyurulmuş. Bursa, o yıllarda bir sinema kentiymiş. 1962’de Mevlid filmi Ulucami’de çekilmiş ve Bursa Mehter Takımı buna eşlik etmiş. Sinema yönetmenlerimizden Ezel Akay, Oyak Renault Hentbol oyuncusuydu. Çelik Palas ve Kültürpark da, mekân olarak kullanılmış. Köyleri kadar, Uludağ da Bursa’nın sinemaya katkısı olarak dikkat çekiyor.”
