AIDS, etkeni olan HIV (Human Immunodeficiency Virus – İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü)’i yok edebilecek, tedavisinin ve aşısının hala bulunamadığı bir hastalık olmasına rağmen; son yıllarda tedavide yaşanan gelişmelerle birlikte, ölümcül bir hastalık olmaktan çıkıp, yaşam boyu ilaç kullanımını gerektiren bir kronik hastalık haline geldi. Ülkemizde de 2016 yılından itibaren uygulanmaya başlanan günde tek tablet rejimi, hastaların tedaviye uyumunu artıran önemli bir gelişme oldu.
HIV ENFEKSİYONU NASIL BULAŞIYOR?
* Korunmasız (kondom, kılıf kullanılmadan) her türlü cinsel temas,
* Kan ve kan ürünleri ve damar içi uyuşturucu madde kullananların paylaştığı enjektörler,
* Anneden bebeğe gebelikte, doğumda ve emzirmek gibi faktörler HIV bulaşımına neden olur.
Sağlam deri, HIV’in geçişine izin vermez ancak deri zedelenmiş ise geçebilme olasılığı bulunur. Göz, burun, ağız içi, vajenin tümü ve cinsel organın uç kısmı mukoza denilen ince zarlarla kaplıdır. Bu zarlardan normal durumlarda bile HIV geçebilir.
KORUNMASIZ CİNSEL TEMASTA KADINDAN ERKEĞE Mİ, ERKEKTEN KADINA MI BULAŞMA DAHA FAZLA?
Korunmasız vajinal temasta, HIV’in erkekten kadına bulaşma olasılığı 20 kat fazladır. Nedeni ise vajenin HIV’in geçmesine izin veren mukoza dediğimiz ince zarla kaplı olması ve HIV ile enfekte semen sıvısına daha uzun süre maruz kalmasıdır. Erkekte HIV’ın geçişi sadece cinsel organın uç kısmından olur.
ORAL İLİŞKİ İLE HIV BULAŞIR MI?
Oral ilişki ile HIV geçiş olasılığı düşük olmasına rağmen, bu yolla olan bulaşma da rapor edilmiştir.
KAN VE KAN ÜRÜNLERİ İLE HIV NASIL BULAŞIR?
Kan ve kan ürünleri nakli ile HIV’in bulaşma olasılığı 1.800.000 kişide birdir. Bu şansızlık, tanı amacı ile kullanılan testlerin 3 aydan önce doğru sonuç vermemesi ile bağlantılıdır.
ANNEDEN BEBEĞE BULAŞMAYI ÖNLEMENİN BİR YOLU VAR MI?
HIV, eğer anne tedavi almıyorsa, gebelik süresince, doğum sırasında ve emzirme ile bebeğe yüzde 20-30 oranında geçebilir. Kullanılan tedavi yöntemleri ile bu oran yüzde 2-3’lere düşürülebilir.
HIV POZİTİF ANNE BEBEĞİNİ EMZİREBİLİR Mİ?
Emzirme yolu ile HIV pozitif anneden bebeğine bulaşma olduğu gösterildiğinden, anne bebeğini emzirmemelidir.
DÜNYADA KAÇ TANE HIV/AIDS HASTASI VAR?
HIV ile oluşan bu kronik enfeksiyon; insanlık tarihinde kaydedilmiş şimdiye kadar yaşanan en yıkıcı sonuçlardan biridir. HIV, 80 milyon insana bulaşmış, 40 milyonunun ölmesine neden olmuştur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2017 raporlarına göre; global HIV/AIDS epidemisine ait rakamlar şu şekildedir: Dünyada 36,7 milyon HIV/AIDS’li vardır. Bunların 34,5 milyonu erişkin ve 2,1 milyonu 15 yaş altı çocuk hastadır. Hastaların; 17,8 milyonu kadın, 16,7 milyonu erkek olup, en sık 15-49 yaşları arasında görülmektedir. HIV/AIDS hastalığına en sık Afrika’da karşılaşılmaktadır.
TÜRKİYE’DEKİ EPİDEMİYOLOJİK DEĞİŞİMLER NELERDİR?
2010 yılından sonra olgu sayılarında görülen artış kadar, hastalığın daha genç yaş gruplarına kayması, erkeklerde daha sık rastlanması ve bazı davranış modellerine sahip gruplarda kümelenmesi nedeniyle bazı epidemiyolojik değişimler olmuştur.
KORUNMANIN ÖNEMİ NEDİR?
Her hastalıkta olduğu gibi korunma önlemleri almak, tedaviden daha ekonomik olduğu gibi aynı zamanda; toplum tarafından dışlanma, işini ve çevresini kaybetme korkusu ile gizlenme ihtiyacının olduğu bir yaşam tarzına mahkum olmayı da engelleyecektir. Korunmayı öğreterek cinsel davranış değişikliğini sağlamak, hastalığın yayılmasını önlemede de etkili bir yol olarak kabul edilmektedir. HIV pozitif kişilerin dışlanmaması, bu hastalığa karşı mücadelede önemli bir katkı sağlayacaktır.