AA muhabirinin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye’deki mudilerin bankalarda yaklaşık 630 milyar 593 milyon liralık tasarruf mevduatı bulunuyor.
Bu rakamın 382 milyar 932 milyonunu TL cinsi mevduat oluştururken, 247 milyar 661 milyon liraya karşılık gelen diğer kısmını da döviz mevduatı oluşturuyor.
Tasarruf mevduatının TL ve döviz dağılımına kent bazında bakıldığında, kentlerin büyük kısmında Türk lirası mevduatın dövizinkine göre daha fazla olduğu görülüyor.
Örneğin; İstanbul’da 292 milyar 39 milyon lira olan toplam tasarruf mevduatının 157 milyar 540 milyon lirası TL cinsi, 134 milyar 498 milyon liraya karşılık gelen bölümü ise döviz cinsi mevduattan oluşuyor.
Bu rakam Ankara’da 41 milyar 735 milyon liralık TL, 23 milyar 261 milyon liralık da döviz mevduatı şeklinde gerçekleşirken, Bursa’da 13 milyar 407 milyon liralık TL, 6 milyar 813 milyon liralık döviz, İzmir’de ise 32 milyar 369 milyon liralık TL, 14 milyar 312 milyon liralık da döviz mevduatı bulunuyor.
Ancak Türkiye’deki 81 ilin 76’sında TL cinsi tasarruf mevduatı dövizi geçerken, 5 kentte bunun tam tersi bir durum yaşanıyor. Buna göre, Kayseri, Kırşehir, Yozgat, Nevşehir ve Aksaray’da yaşayan mudilerin tasarruf mevduatı hesaplarında TL’den daha fazla döviz yer alıyor. Söz konusu 5 kentin de İç Anadolu Bölgesi’nde yer alması dikkati çekiyor.
Aksaraylılarda 952 milyon liralık TL, 1 milyar 457 milyon liralık döviz bulunurken; Kırşehirlilerde 635 milyon liralık TL, 778 milyon liralık döviz; Kayserililerde 3 milyar 390 milyon liralık TL, 3 milyar 886 milyon liralık döviz; Nevşehirlilerde 771 milyon liralık TL, 1 milyar 198 milyon liralık döviz; Yozgatlılarda ise 784 milyon liralık TL, 1 milyar 18 milyon liralık da döviz bulunuyor.
“TL’den faiz getirisi elde etmek yerine dövizde değerlendirmek daha çok tercih edilebiliyor”
İstanbul Üniversitesi Bankacılık Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Kadir Tuna, konuya ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, tasarrufların iller bazında döviz ya da TL dağılımının ağırlığındaki değişimin nedenlerini ortaya koyan net bir çalışmanın olmadığını, alışkanlıkların, bölgesel faktörlerin, ticari faaliyetlerin, eğitim düzeyinin ve daha birçok faktörün burada etkili olmuş olabileceğini söyledi.
Fakat bu 5 ilin yurt dışında çalışmak için en çok göç veren iller arasında yer aldığını aktaran Tuna, “Yurt dışında çalışanların bu illerle olan sıkı akrabalık ilişkileri devam ediyor. Özellikle Kayseri, başta Almanya olmak üzere yurt dışına en fazla işçi gönderen illerin başında geliyor” dedi.
Yurt dışında kazançlarını geçmişte mark, bugün ise Euro olarak kazananların elde ettikleri paraları yine kendi memleketlerinde, başta arsa, tarla ve gayrimenkul olmak üzere, değerlendirdiğine işaret eden Tuna, geçmişten bu yana bu tür satın almaların TL yerine mark ya da Euro ile gerçekleştiğini dile getirdi.
Bugün Kayseri’de ev ve dükkan kiraları ya da satışlarının geçmişte mark bugün ise Euro ile yapıldığını anımsatan Tuna, sözlerine şöyle devam etti:
“Kırşehir, Yozgat, Nevşehir ve Aksaray gibi illerde mark ile tasarrufları değerlendirmeye başlanan süreçte alışkanlıklar neticesinde Euro tasarruf aracı haline gelmiş olabilir. Türkiye’de genel tabloya baktığımızda tasarrufların TL ya da döviz olarak tutulmasında net bir yargıyı ortaya koymak oldukça zor. Kayseri’de döviz ile ticaret yapmanın getirdiği katı kurallar, döviz varlıklarının daha yüksek olmasına neden olmuş olabilir. Döviz mevduatlarındaki artışın önemli bir nedeni de küçük yatırımcının genellikle altını temel yatırım aracı olarak görmesi ve son yıllarda altındaki yükselişin sınırlı olmasının döviz cinsinden tasarrufların artışında büyük rol oynaması. Nüfusun çok önemli bölümünün faiz getirisi olan finansal araçlara karşı çok önemli hassasiyeti var. TL’den faiz getirisi elde etmek yerine dövizde değerlendirmek daha çok tercih edilebiliyor.
Altının tekrar yükselişe geçtiği dönemlerde tasarruflar da yön değiştirecektir. Öte yandan kur yükseliyor, TL mevduat faizleri de yükseliyor. Tasarruflarını halen TL ağırlıklı tutmaya devam edenler ise vadeli mevduatlarda aylık bazda yüzde 12’lere varan oldukça yüksek getiriler elde edebiliyor. 100 bin lira tasarrufu olan bir mudi aylık bazda bin liraya yakın getiri elde ediyor. Kurdaki artışa rağmen TL faizleri cazibesini koruyor. Bazı yorumcuların ifade ettiği gibi ekonomide bir dolarizasyon yok, TL’ye olan güven devam ediyor.”
Tablo
İllerin toplam tasarruf mevduatlarının TL ve döviz cinsi dağılımı şöyle;
| Şehir | Tasarruf Mevduatı (Toplam, Bin TL) | Tasarruf Mevduatı (Bin TL) | Tasarruf Mevduatı (DTH, Bin TL) |
| ADANA | 12.895.765 | 9.861.252 | 3.034.513 |
| ADIYAMAN | 1.079.176 | 768.641 | 310.535 |
| AFYONKARAHİSAR | 3.110.853 | 1.814.386 | 1.296.467 |
| AĞRI | 523.640 | 394.349 | 129.291 |
| AKSARAY | 2.410.065 | 952.656 | 1.457.409 |
| AMASYA | 1.112.725 | 751.272 | 361.453 |
| ANKARA | 64.997.323 | 41.735.778 | 23.261.545 |
| ANTALYA | 20.386.343 | 13.737.528 | 6.648.815 |
| ARDAHAN | 222.594 | 175.518 | 47.076 |
| ARTVİN | 692.109 | 533.707 | 158.402 |
| AYDIN | 7.619.524 | 5.480.536 | 2.138.988 |
| BALIKESİR | 8.409.779 | 5.883.568 | 2.526.211 |
| BARTIN | 1.155.842 | 752.243 | 403.599 |
| BATMAN | 995.467 | 747.323 | 248.144 |
| BAYBURT | 186.402 | 96.405 | 89.997 |
| BİLECİK | 731.939 | 541.418 | 190.521 |
| BİNGÖL | 493.205 | 310.096 | 183.109 |
| BİTLİS | 334.899 | 265.473 | 69.426 |
| BOLU | 1.411.934 | 1.018.851 | 393.083 |
| BURDUR | 1.494.727 | 970.096 | 524.631 |
| BURSA | 20.221.107 | 13.407.999 | 6.813.108 |
| ÇANAKKALE | 2.938.596 | 2.361.452 | 577.144 |
| ÇANKIRI | 627.715 | 443.550 | 184.165 |
| ÇORUM | 2.185.333 | 1.327.903 | 857.430 |
| DENİZLİ | 7.614.558 | 4.977.965 | 2.636.593 |
| DİYARBAKIR | 2.742.135 | 2.111.902 | 630.233 |
| DÜZCE | 1.243.752 | 818.240 | 425.512 |
| EDİRNE | 2.740.368 | 2.116.450 | 623.918 |
| ELAZIĞ | 2.182.697 | 1.308.127 | 874.570 |
| ERZİNCAN | 1.108.098 | 674.421 | 433.677 |
| ERZURUM | 1.509.618 | 1.031.486 | 478.132 |
| ESKİŞEHİR | 5.910.530 | 4.069.049 | 1.841.481 |
| GAZİANTEP | 5.156.686 | 3.266.728 | 1.889.958 |
| GİRESUN | 2.209.597 | 1.445.026 | 764.571 |
| GÜMÜŞHANE | 431.356 | 253.223 | 178.133 |
| HAKKARİ | 226.872 | 190.489 | 36.383 |
| HATAY | 8.004.907 | 4.350.979 | 3.653.928 |
| IĞDIR | 486.374 | 265.480 | 220.894 |
| ISPARTA | 2.863.686 | 1.896.047 | 967.639 |
| İSTANBUL | 292.039.110 | 157.540.903 | 134.498.207 |
| İZMİR | 46.682.032 | 32.369.333 | 14.312.699 |
| KAHRAMANMARAŞ | 2.813.822 | 1.548.051 | 1.265.771 |
| KARABÜK | 1.051.878 | 815.675 | 236.203 |
| KARAMAN | 1.311.298 | 724.929 | 586.369 |
| KARS | 651.249 | 503.885 | 147.364 |
| KASTAMONU | 1.409.893 | 1.086.385 | 323.508 |
| KAYSERİ | 7.277.266 | 3.390.681 | 3.886.585 |
| KIRIKKALE | 865.135 | 619.665 | 245.470 |
| KIRKLARELİ | 2.525.773 | 1.872.165 | 653.608 |
| KIRŞEHİR | 1.413.415 | 635.202 | 778.213 |
| KİLİS | 192.013 | 121.527 | 70.486 |
| KOCAELİ | 10.352.389 | 7.248.589 | 3.103.800 |
| KONYA | 9.205.825 | 5.431.631 | 3.774.194 |
| KÜTAHYA | 2.093.438 | 1.143.764 | 949.674 |
| MALATYA | 2.837.335 | 1.825.286 | 1.012.049 |
| MANİSA | 5.590.027 | 4.432.952 | 1.157.075 |
| MARDİN | 933.924 | 566.513 | 367.411 |
| MERSİN | 10.164.547 | 7.465.690 | 2.698.857 |
| MUĞLA | 10.275.797 | 7.262.119 | 3.013.678 |
| MUŞ | 358.587 | 261.252 | 97.335 |
| NEVŞEHİR | 1.970.176 | 771.241 | 1.198.935 |
| NİĞDE | 1.126.300 | 794.945 | 331.355 |
| ORDU | 2.863.491 | 2.088.747 | 774.744 |
| OSMANİYE | 1.090.169 | 864.465 | 225.704 |
| RİZE | 1.369.235 | 945.594 | 423.641 |
| SAKARYA | 4.346.749 | 2.678.114 | 1.668.635 |
| SAMSUN | 5.712.538 | 3.808.616 | 1.903.922 |
| SİİRT | 454.980 | 367.471 | 87.509 |
| SİNOP | 946.811 | 639.224 | 307.587 |
| SİVAS | 3.134.353 | 1.806.306 | 1.328.047 |
| ŞANLIURFA | 1.856.800 | 1.425.527 | 431.273 |
| ŞIRNAK | 368.888 | 267.249 | 101.639 |
| TEKİRDAĞ | 5.511.584 | 4.120.067 | 1.391.517 |
| TOKAT | 1.470.223 | 1.018.492 | 451.731 |
| TRABZON | 5.311.140 | 3.158.014 | 2.153.126 |
| TUNCELİ | 677.551 | 446.335 | 231.216 |
| UŞAK | 2.915.305 | 1.619.051 | 1.296.254 |
| VAN | 1.322.880 | 1.036.784 | 286.096 |
| YALOVA | 1.918.362 | 1.173.616 | 744.746 |
| YOZGAT | 1.802.673 | 784.067 | 1.018.606 |
| ZONGULDAK | 4.566.467 | 2.999.576 | 1.566.891 |
| TOPLAM | 630.593.498 | 382.932.226 | 247.661.272 |